banki stają przed perspektywą bankructwa...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
Schemat A2Zale�no�ci wyst�puj�ce mi�dzy rozwojem public relations w Niemczech i w Stanach ZjednoczonychPraktyka PR w Niemczech przed 1945 rokuPraktyka PR...
A kto�kolwiek si� komu o pewny d�ug zapisa�, y do Grodu firma inscriptione [mocnym zapisem] odpowiada� si� podda� dobrowolnie, b�d� przed �mierci�, abo iu� y po �mierci...
cz�stki (przed zmierzeniem jej cech), kt�ra nie znajduje si� nigdziew przestrzeni i czasie? Je�li za jeden obiekt uwa�a� to, co jestopisywane przez jeden wektor...
Odwr�ci� si� ty�em do �wiat�a reflektora i os�aniaj�c oczy przed blaskiem bij�cym mu spod n�g, spr�bowa� zajrze� w kryszta�ow� g��bin� jak przez l�d, kt�ry skuwa jezioro...
Kramy po obu stronach ulic by³y zbudowane wszystkie wed³ug wzoru i nieomal tej samej wielkoœci, a przed ka¿dym sklepem rozpiêty by³ parasol z p³ótna ¿aglowego,...
przed laty wieloma przywiózł mu w prezencie pewien bardzo wielki kupiec wprost z Gdań- ska, tliły się kawałki tego czarnego tytoniu, który nosi na paczce...
Mimo to na ich widok czterej Neimoidianie nie tylko nie opuścili posterunku przed drzwiami apartamentu wicekróla, ale opuścili broń w geście ostrzeżenia...
naszych ewolucyjnych uprzedzeń mamy skłonność do myślenia o początku wszechświata jak o pewnej szczególnej chwili, przed którą wszechświat nie...
- Ale Thrawn jest inny? diousa nie obejmował zlikwidowania wszystkich świadków, aby nic nigdy nie przed- - Thrawn to dorosła wersja - odparła...
Bój na przebicie był szybki, błyskawiczny, trwał krótko pląs kling, brzęk, zgrzyt - i oto przed oczami hobbita już rozwarła się zbawcza czerń nocy...

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

Doprowadza to w końcu do przerwania akcji
kredytowej.
Nagłe przerwanie ekspansji kredytowej i zmniejszenie podaży pieniądza uderza
w gospodarkę i skutkuje załamaniem. Banki ograniczają kredyty a przedsiębiorstwa
popadają w kłopoty, w miarę jak powiększają się ich problemy z bieżącym bilansem
płatniczym, spłatą wcześniejszych kredytów i ograniczeniem inwestycji. Ceny spadają,
krajowe towary zaczynają znowu konkurować z importowanymi a bilans płatniczy
zmienia się na dodatni; do kraju zaczyna powracać złoto i banki poprawiają swą
kondycję – cykl koniunkturalny zamyka się.140
Ricardo wskazał, że podstawowym problemem jest poprzedzający recesję wzrost
inflacji, wywołany zwiększeniem podaży pieniądza na skutek interwencji rządu w
system monetarny. Załamanie zaś, chociaż nieprzyjemne w skutkach, jest niezbędnym
procesem prowadzącym do samooczyszczenia się gospodarki z następstw nadmiernego i
bezpodstawnego wzrostu.
W swoich rozważaniach na temat cykli koniunkturalnych, Rothbard zadaje
kluczowe pytanie – dlaczego okresy wzrostu i załamania regularnie powracają?
Dlaczego rynki, pomimo doświadczenia, zawsze powtarzają ten sam błąd i
doprowadzają do kolejnych recesji? Aby to zrozumieć, należy prześledzić motywy,
jakimi kierują się banki i rząd. Banki komercyjne czerpią swoje dochody z ekspansji
kredytowej i tworzenia nowych pieniędzy. Także rząd, sprawujący kontrolę nad bankiem
centralnym jest zawsze zainteresowany zwiększaniem podaży pieniądza, przez co może
powiększać swoje przychody, a to oznacza, iż może także dotować uprzywilejowane
grupy społeczne (na przykład wybrane gałęzie przemysłu bądź też grupy zawodowe),
dzięki którym utrzymuje się przy władzy. Tak więc po każdym okresie załamania, kiedy
tylko sytuacja banków się poprawia, ulegają one znowu swojej naturalnej skłonności do
ekspansji kredytowej, co skutkuje kolejnym wzrostem, który jednakże nieodmiennie
musi znowu skończyć się załamaniem.141
140 M. Rothbard, O nową wolność..., s. 239 – 240.
141 Ibidem.
58
2.4.3. Uzupełnienie teorii cykli koniunkturalnych Ricardo przez Szkołę Austriacką.
Teoria Ricardo, pomimo swojej trafności, nie wyjaśniała jednakże kilku kwestii.
Przede wszystkim nie wskazywała, dlaczego w momencie załamania dochodziło do
nagłego nagromadzenia chybionych decyzji gospodarczych – doświadczeni i znający
rynek przedsiębiorcy nie powinni przecież grupowo i w tym samym czasie popełniać
tak wielu poważnych błędów. Nie tłumaczyła także, czemu kryzys przebiegał zawsze
znacznie gwałtowniej w sektorze produkcji dóbr kapitałowych (czyli maszyn, urządzeń i
wszelkich innych produktów potrzebnych przemysłowi), a nie w sektorze dóbr
konsumpcyjnych.
Uzupełnienia teorii o brakujące elementy dokonał Ludwig von Mises. Przy tych
samych założeniach i spostrzeżeniach, co Ricardo, wskazał, iż ekspansja kredytowa
banków nie tylko wywołuje inflację, ale także prowadzi do obniżenia stóp
procentowych. Przedsiębiorcy otrzymują tym samym fałszywy sygnał, który prowadzi
ich do błędnych i gospodarczo nieuzasadnionych decyzji.
W hipotetycznej sytuacji, że wolny rynek byłby niezakłócany interwencjami
rządu, stopę procentową kredytu wyznaczałaby tzw. preferencja czasowa wszystkich
podmiotów, uczestniczących w procesach gospodarczych. Jak wskazuje Rothbard,
kredyt w istocie polega na tym, iż dobra teraźniejsze, czyli pieniądze wymieniane są na
dobra przyszłe, czyli rewersy, których można użyć w przyszłości. Skoro każdy przedkłada pieniądze teraz nad perspektywę ich otrzymania w przyszłości, to na wolnym rynku dobra teraźniejsze będą zawsze wyceniane wyżej niż dobra przyszłe. Ta
różnica określa stopę procentową, której wysokość jest zmienna i zależna od tego, jak
bardzo ludzie wolą teraźniejszość niż przyszłość – czyli preferencję czasową.142
Preferencja czasowa wskazuje, jaką część swoich pieniędzy ludzie skłonni są
oszczędzać, a jaką przeznaczają na bieżącą konsumpcję. Jeśli preferencja czasowa
maleje, czyli zmniejsza się skłonność do przedkładania teraźniejszości nad przyszłość,
ludzie mniej konsumują, a większe sumy przeznaczają na oszczędności i inwestycje z
myślą o przyszłości. Z tego samego powodu maleją też stopy procentowe i rozpoczyna
się wzrost gospodarczy.
Jednakże w sytuacji, gdy stopy procentowe maleją nie przez spadek preferencji
142 Ibidem, s. 242.
59
czasowej, a wskutek działań rządu czyli interwencję monetarną, wspierającą akcję kredytową banków, przedsiębiorcy otrzymują fałszywy sygnał z rynku. Ze względu na
złudzenie, że inwestycje w dobra kapitałowe – czasochłonne przedsięwzięcia do tej pory
nierentowne – nagle są opłacalne wobec spadku stóp procentowych, dokonują szeregu
nakładów gospodarczych w środki trwałe i surowce do produkcji a porzucają produkcję
dóbr konsumpcyjnych.
Pieniądze z tych inwestycji w końcowym efekcie trafiają także do pracowników
produkujących dobra kapitałowe. Problemy pojawiają się, kiedy zaczynają oni wydawać
swoje nowe pieniądze, otrzymane w postaci wyższych płac. Preferencja czasowa w
społeczeństwie w istocie nie zmalała, toteż nikt nie wykazuje chęci do oszczędzania –
nowe dochody zostają przeznaczone na konsumpcję – a strumień pieniędzy trafia do
sektorów gospodarki, które produkują towary konsumpcyjne. Gospodarka nie jest
jednakże na to przygotowana i prowadzi to do nagłego kryzysu w sektorze dóbr
kapitałowych. Tak więc, gdy konsumenci swoimi decyzjami przywracają proporcje
pomiędzy inwestycjami a konsumpcją, okazuje się, iż przedsiębiorstwa zainwestowały