wywo�uje weso�o��...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

Na przyk�ad o. b. m�wi: �grupa tych kar��w wzbudzi�a
we mnie weso�o��, byli tacy mali, a tacy powa�ni i tak na serio rozmawiali
o interesach". W tym przypadku zestawienie jakby dziecinnego wygl�du, z; kt�-
rym kojarzy si� pewien spos�b zachowania si� � adekwatny do wygl�du,
a wi�c dziecinny � z zachowaniem nie kojarz�cym si� z wygl�dem, kt�re
jest nieoczekiwane, a nawet sprzeczne z wygl�dem, spe�nia warunki komizmu,
o kt�rych pisze W. Witwicki (1963).
Przyjemne prze�ycia, jakich doznaj� o. b., mog� by� nie tylko bezpo�red-
nio wywo�ane przez inwalid�. Osoba, kt�ra pomaga inwalidzie w jaki� spo-
s�b, np. w poruszaniu si�, gdy ma on uszkodzone nogi, mo�e doznawa� b�d�
prze�y� przyjemnych � zadowolenia z. w�asnego zachowania si� wobec inwalidy,
b�d� prze�y� przykrych � maj�c poczucie trudno�ci, odczuwaj�c udzielan� po-
moc jako uci��liw�. Podobnie praca z inwalid� mo�e by� dla danej osoby
�r�d�em zadowolenia lub te� przykro�ci. Przeszkody, na jakie dana osoba na-
potyka w pracy z inwalidami, mog� wywo�ywa� przykre prze�ycie trudno�ci
(w znaczeniu podanym przez M. Por�bsk� � 1964) i ch�� unikni�cia tych trud-
no�ci przez zaprzestanie pracy z inwalidami, lub te� pobudzaj� do dzia�ania,
a przezwyci�enie tych przeszk�d � a wi�c sukcesy w pracy � przynosz� za-
dowolenie i ch�� dalszej pracy.
Poszukuj�c odpowiedzi na pytanie, jakie warunki decyduj� o powstaniu
negatywnej postawy wobec inwalid�w i czego w�a�ciwie chce si� unikn�� w�w-
czas, gdy wyst�puje ch�� unikania kontakt�w z inwalid� � przeanalizowa�am
wszystkie przypadki, w kt�rych stwierdzi�am przejawianie si� postaw nega-
tywnych i ustali�am, jakie prze�ycia przyjemne i przykre mia�y o. b. w posz-
czeg�lnych przypadkach w zwi�zku z kontaktem z inwalidami. Podobnie prze-
analizowa�am te� przypadki, w kt�rych stwierdzi�am przejawianie si� postaw
pozytywnych. Dzi�ki temu mog�am stwierdzi�, jak cz�sto i w jakich przypad-
kach wyst�pi�y r�ne czynniki.
We wszystkich przypadkach, w kt�rych wyst�powa�y wy��cznie postawy
negatywne lub razem z niezdecydowanymi, a w szczeg�lno�ci niech�� do in-
walidy lub widoku inwalidztwa oraz ch�� unikania tego widoku i ch�� uni-
kania kontaktu z inwalid�- (razem, lub oddzielnie), o. b. doznawa�y przykrych
prze�y�. Natomiast prze�ycia przyjemne wyst�pi�y tylko w jednym spo�r�d
wszystkich wy�ej wymienionych przypadk�w. By�o to kr�tkotrwa�e zadowo-
61
lenie z udzielonej inwalidzie pomocy. Poza tym w 10 przypadkach, w kt�-
rych wyst�powa�y emocjonalne i wolicjonalne postawy negatywne, a r�wno-
cze�nie inwalidzi byli przez o. b. oceniani pozytywnie, r�wnie� stwierdzi�am
wyst�powanie prze�y� przykrych, natomiast brak by�o prze�y� przyjemnych.
W 8 przypadkach, w kt�rych opr�cz postawy po�redniej niezdecydowanej, np.
wsp�czucia, wyst�pi�a negatywna ocena inwalidy, o. b. r�wnie� doznawa�y
przykrych prze�y�.
2. CZ�STO�� WYST�POWANIA PRZYKRYCH PRZE�Y�
W KONTAKTACH Z INWALIDAMI
We wszystkich przypadkach, w kt�rych osoby badane przejawia�y emocjo-
naln� i wolicjonaln� postaw� negatywn�, przedstawia poni�sza tabelka (I):
Tabela VI
Kontakty Przykre prze�ycia
I II III IV V Razem: 1 76 62,8%> 34 28,10/0 5,8% - 4 3,3% 121 100�/o X 55 75,3% 13 17,8% 3 4,3% 1 1,3% 1 ,1,3% 73 100% + 79 52,3% 28 18,5% 31 20,5% 1 0,6% 12 8,1% 151 100% Razem: 210 60,8% 75 21,6% 41 11,8% 2 0,6% 17 5,2% 345 100% Obja�nienia:
I � kontakty jednorazowe,
X �� kilkakrotne,
-f- � � wielokrotne.
Przykre prze�ycia:
I �� wywo�ane wygl�dem i zachowaniem si� inwalidy,
II � wywo�ane wyodr�bno�ciami i my�lami o skutkach kalectwa,
III � wywo�ane utrudnieniem w dzia�aniu (w zachowaniu si�) o.b. w kontakcie
z inwalid�,
IV ?� wywo�ane zachowaniem si� innych os�b w zwi�zku z kontaktem z inwalid�,
V � wywo�ane przewidywaniem przykrych prze�y� � r�ne obawy.
Bardziej szczeg�owe dane, dotycz�ce cz�sto�ci wyst�powania r�nych ro-
dzaj�w przykrych prze�y�, zawiera za��czona tabela 3.
Cz�sto�� wyst�powania przykrych prze�y� w kontaktach z inwalidami, wo-
bec kt�rych o.b. przejawia�y emocjonaln� i wolicjonaln� postaw� negatywn�,
bez wyst�puj�cych r�wnocze�nie pozytywnych postaw emocjonalnych i woli-
cjonalnych, przedstawia tabela (VII).
Jak przedstawione dane wskazuj�, w przypadkach, w kt�rych przejawia�y
si� postawy negatywne (zar�wno same, jak i z innymi postawami), poszczeg�lne-
grupy przykrych prze�y� wyst�powa�y w r�nego rodzaju kontaktach z r�n�,
cz�sto�ci�.
Zar�wno w kontaktach jednorazowych, jak i kilkakrotnych oraz wielokrot-
nych, najcz�ciej wyst�powa�y przykre prze�ycia, wywo�ane wygl�dem i za-
chowaniem inwalidy (tab. VI � 60,8%, tab. VII � 63,3%) g��wnie widokiem-
inwalidztwa. Ten rodzaj przykrych prze�y� najcz�ciej wyst�powa� w kontak-
tach jednorazowych.
Drug� z kolei co do cz�sto�ci wyst�powania stanowi�a grupa przykrych
prze�y�, wywo�anych my�l� o skutkach jego kalectwa (tab. VI � 21,6%,,
tab. VII � 20,5%).
62
Tabela VII
Kontakty Pr zy k re prze�ycia