W przypadku zab�jstw pod wp�ywem silnego wzburzenia, usprawiedliwionego okoliczno�ciami, zab�jstwo ma przede wszystkim charakter agresji emocjonalnej -i cz�sto w...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
Bóg to radość, Bóg to szczęśliwość, Bóg to zdrowie, Bóg to swoboda, Bóg to przyjemność, Bóg to wygoda i wszystko, co najlepsze...
Elfowie zrobili wiele pierścieni, lecz Sauron potajemnie zrobił Pierścień Jedyny, który miał wszystkimi innymi rządzić...
Ulice Mardecin wybrukowane były granitowymi płytami, wytartymi przez całe pokolenia stóp i kół wozów, wszystkie zaś budynki zbudowano albo z cegły, albo z...
włącznie, wszystko w tym stylu, który fachowcy nazywają stylem winietowym – sposób malo- wania przypominał wielce Sully'ego – w ulubionych...
Od strony ulicy prawie wszystkie bary oraz mniejsze sklepy zamiast ścian miały różnego rodzaju żaluzje, które usuwano całkowicie lub rolowano na czas otwarcia...
Wszystko zaczyna się bardzo prosto, bo system liczbowy Majów jest całkiem prosty: jedynkę oznaczali kropką, dwójkę dwiema kropkami- i tak dalej...
Wszystkie typy pracy wymagają od człowieka umiejętności współpracy z innymi, organizowania własnej pracy, radzenia sobie ze stresem, nawiązywania kontaktu,...
Kramy po obu stronach ulic by³y zbudowane wszystkie wed³ug wzoru i nieomal tej samej wielkoœci, a przed ka¿dym sklepem rozpiêty by³ parasol z p³ótna ¿aglowego,...
„Jakie to miłe, że wszystko, na co tylko mamy ochotę, możemy zanieczyścić pewnymi substancjami, takimi jak: tlen, ozon, azot, argon albo parą czy jakąś biotą...
Grobstein Ruth, Wszystko o raku piersi FAKTY, KTÓRE POWINNAÂ ZNAå, I PYTANIA, KTÓRE MO˚ESZ ZADAå 37 • Skoro us∏ysza∏aÊ takà diagnoz´,...

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

W innych przypadkach zab�jstw sam proces motywacyjny ma bardziej �cis�y zwi�zek z podstawowymi cechami osobowo�ci � i s� to z regu�y zab�jstwa zaplanowane, np. z motyw�w ekonomicznych. Motywacja czynu, a tak�e regulacja zachowa� prowadz�cych do zab�jstwa odbywa si� na poziomie struktur poznawczych, natomiast emocje towarzysz�ce zachowaniu odgrywaj� rol� drugoplanow�.
Na podstawie powy�szych rozwa�a� mo�na stwierdzi�, i� proces motywacyjny obejmuje komponenty zar�wno poznawcze, jak i emocjonalne. Obie te sfery s� �ci�le ze sob� powi�zane. Tak wi�c, jak s�usznie stwierdza Z. Majchrzyk (1994), zdecydowanie najwi�cej mo�liwo�ci weryfikacji za�o�e� i twierdze� zwi�zanych z procesem motywacyjnym umo�liwia Regulacyjna teoria osobowo�ci Reykowskiego.
Nawi�zuj�c do literatury przedmiotu (Wolfgang, 1958; Ho�yst,1967; Szymusik, 1996; Pe�ka-S�ugocka, S�ugocki, 1983), mo�na stwierdzi�, i� jedn� z g��wnych przyczyn zab�jstw s� sta�e nieporozumienia i narastaj�cy konflikt rodzinny lub s�siedzki. W rodzinach (rzadziej w s�siedztwie) przysz�ych sprawc�w zbrodni zab�jstwa dochodzi do ci�g�ych awantur, b�jek, k��tni. Atmosfera jest tam ci�ka, a stosunk. mi�dzy cz�onkami rodziny napi�te. Mo�na tutaj zaobserwowa� wyst�powanie zale�no�ci mi�dzy sprawc� a ofiar�, gdzie ofiara zazwyczaj przyjmuje agresywno-prowokacyjna postaw�. Do zbrodni dochodzi zwykle w trakcie kolejnego nieporozumienia ' aw nitury). w�a�nie zab�jstwa najbli�szych cz�onk�w rodziny stanowi� a� 40 procent ogoiu tych�e czyn�w. W cz�ci przypadk�w czynnikiem dekompensuj�cym (powoduj�cym u jednostki zachowanie pozbawione pe�nej, racjonalnej oceny) jest alkohol. Obni�a on samokontrole, powoduje sensytywn� ocen� i percepcj� sytuacji oraz u�atwia podjecie czynu (Wolska, 1981; Spunt, Goldstein, 1994).
Z racji tego, i� zab�jstwo jest czynem skrajnie agresywnym, istotne zagadnienie stanowi agresywno�� jego sprawc�w. Na gruncie psychologii wielu badaczy zajmowa�o si� problematyk� agresji, m.in.: A. Dollard i wsp. (1970), A. Bandura, R. Walters (1968), A. Buss (1961), L. Berkowitz (cyt. wg Aronson, 1995).
Na uwag� zas�uguj� pogl�dy A. Fraczka (1979), kt�ry stwierdza, �e mo�na m�wi� o kilku postaciach agresji interpersonalnej: agresji reaktywno-impulsywnej, wrogo�ci, agresji instrumentalno-zadaniowej, agresji immanentno-spontanicznej.
Jak s�usznie zauwa�a J.K. Gierowski (1989 i 1991), zab�jcy stanowi� grup� hetero-genn�pod wzgl�dem poziomu i typu agresywno�ci. Autor ten wyodr�bni� w zale�no�ci od
SPRAWCY ZAB�JSTW NA TLE SYTUACJI TRUDNEJ
77
stopnia i rodzaju agresywno�ci, trzy grupy badanych, z czego 41 os�b, tj. 39 procent ca�ej populacji, sk�adaj�cej si� ze 105 os�b - to sprawcy o osobowo�ci nieagresywnej.
Cz�sto zdarza si� wi�c, �e zab�jstwo jest jedynym w �yciu naruszeniem porz�dku prawnego przez jednostk�, a nawet jedynym jej czynem z u�yciem agresji czy przemocy. Wed�ug J.K. Gierowskiego (1989), sytuacyjne t�o motywacyjne sprawc�w zab�jstw, maj�ce najcz�ciej charakter sytuacji ci�g�ej (narastaj�cego konfliktu mi�dzy sprawc� a otoczeniem spo�ecznym) wyst�powa�o w 83 przypadkach, co stanowi 79 procent og�u. Sytuacje trudne, w kt�rych znale�li si� sprawcy, mia�y charakter deprywacji lub frustracji znacz�cych potrzeb biologicznych i psychologicznych. Najcz�ciej sfrustrowane by�y potrzeby: podtrzymania w�asnej warto�ci, akceptacji, dominacji, mi�o�ci, bezpiecze�stwa, afiliacji. Je�li chodzi o rodzaj sytuacji trudnej to zazwyczaj by�a to sytuacja bolesna, konfliktu motywacyjnego, zagro�enia, przeci��enia oraz utrudnienia.
1. Cechy spo�eczno-demograficzne badanych
Populacj� sprawc�w dokonuj�cych zbrodni zab�jstwa na tle sytuacji trudnej tworzy�o 41 os�b (w tym 12 kobiet - 29 procent og�u). Dane dotycz�ce p�ci sprawc�w zamieszczono w tabeli 2.
Tabela 2
Ple� badanych na tle pozosta�ych skupie�
P�e� sprawcy Skupienie I Skupienie II Skupienie III
M�czy�ni 15 6 29
Kobiety 1 1 12
Og�em 16 7 41
Wiek badanych os�b waha� si� mi�dzy 15. a 68. r.�. Jeden sprawca by� nieletni (2,4 proc.), 6. (15 proc.) m�odocianych, a 34. (83 proc.) w wieku dojrza�ym; 34. (83 proc.) sprawc�w pochodzi�o z rodzin robotniczych albo ch�opskich, natomiast 7. (17 proc.) mia�o pochodzenie inteligenckie.
2. �rodowisko rodzinne, warunki wychowawcze, biologiczne wyznaczniki rozwoju badanej populacji
Og�lnie, oceniaj�c warunki wychowawcze, w kt�rych przebiega� rozw�j i dojrzewanie badanych, skoncentrowano si� na tych czynnikach, kt�re opisuj� klimat emocjonalny oraz stopie� akceptacji w rodzinie, stosowane wzmocnienia w procesie wychowawczym, zwi�zki uczuciowe badanych z otoczeniem spo�ecznym, wzorce agresywnego zachowania si� w rodzinie i dalszym �rodowisku spo�ecznym oraz wyst�powanie ewentualnych patologii spo�ecznych.
Og�lna ocena warunk�w wychowawczych wykaza�a w analizowanej grupie du�e zr�nicowanie. Dane zawiera tabela 3.
i
78
Ewa Czerwi�ska
Tabela 3 Og�lna ocena warunk�w �rodowiskowo-wychowawczych badanych na tle pozosta�ych skupie�
Ocena warunk�w �wychowawczych Skupienie I Skupienie H Skupienie III
Korzystna 1 5 17
Umiarkowanie niekorzystna - 2 10
Skrajnie niekorzystna 14 - 13
Nie wiadomo 1 - 1
Og�em 16 7 41