obecnym i przysz�ym trwaniu...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
ponieważ dopóki nie będziemy wiedzieli więcej o tkwiących w człowieku siłach, nie możemy mieć nadziei, iż dowiemy się czegoś więcej o przyszłości i...
***Ale z tym śmiechem przyszła jakaś dziwna otucha, a za otuchą - wiara...
Ponieważ jestem tylko tym ciałem, już dziś gnijącym w jakimś momencie przyszłości, tym staromodnie piszącym szkieletem, czuję, że to ciało żąda siebie,...
Chciałam to teraz powiedzieć Beacie, żeby ją skłonić do przemyślenia kwestii i urwałam, bo przyszło mi na myśl, że może spowoduję tym pierwszy krok na drodze...
Pewnego wieczoru Faks specjalnie przyszedł do Robintona, by go wyzwać na pojedynek walki wręcz; nie ze sobą, ale z jednym ze swoich młodych gospodarzy...
drcu, iż barzo rad patrzał na ty swowolne a wszeteczne krotofile a sprawy ludzkie, to się im uśmiawszy a nadziwowawszy zasię, to po woli dyscypułum przyszedszy,...
VIII Urojenia Kelvina Hallidaya Następnego ranka byli w ogrodzie, kiedy przyszła pani Cocker z pilną wiadomością...
otwarcie się horyzontu czasowego w przyszłość, lecz raczej w przeszłość:„Idziemy do przodu oglądając się za siebie" - napisał jeden z...
Przyszła odpowiedź z Infortechu, gdzie przez ostatnie trzy lata pracowała Kathy Voskuhl...
� zaufanie,PRZYSZ�E KIERUNKI ROZWOJU PSYCHOPATOLOGII739� otwarcie,� nazywanie problem�w po imieniu...

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

Wydaje si� wi�c zasadne przypusz- tuicjach aitropomorficznego charakteru. Uleg�a ona - bodaj dopiero
czenie, �e dodanie perspektywy przesz�o�ci do rozwa�a� ekonomicz- w czasach nowo�ytnych - obiektywizacji. Zwi�zek przyczynowo-
nych uruchamia ci�g nast�puj�cych konsekwencji: zestawienie sra- -skutkowy, dzi�ki nowo�ytnej nauce, a raczej towarzysz�cej jej iilo-
n�w aktualnych z minionymi nasuwa niejako automatycznie pytanie i zofii, uznany zosta� za obiektywn� cech� otaczaj�cego nas �wiata.
o stany przysz�e, jest zestawianiem przesz�o�ci z tera�niejszo�ci� i Intuicje praktyczne znalaz�y sw� naukow� i filozoficzn� nobilitacj�.
i jednocze�nie my�leniem o przysz�o�ci; ponadto idea stan�w poprze- i potocznego do�wiadczenia umocni� autorytet nauki.
dzaj�cych dany stan przywo�uje problem genezy.
Idea genezy, jak wiemy, jest nie tylko jednym z najtrwalszych Oto opinia Franois Fureta: "ca�a historia zdarzeniowajest histori� teleologicz-
1 najStarszyCh fundament�w europejSklej kultury i my�lenia hlSto- n�: jedynie �koniec� historii pozwala wybra� i zrozumie� te zdarzenia, z kt�rychjest
tycznego. Idea genezy, rytualizowana i zakl�ta w narodzinach, ma�- tkana". F. F u r e t, L'Atelier de 1'histoire, Paris 1982, s. 75.
z Problem zwi�zk�w idei genezy z przyczynowo�ci� porusza� ju� Marc Bloch
�e�stwie i �mierci, staje si� uniwersaln� metafor� s�u��c� do opisu
pisz�c: "A mo�e wyraz �pocz�tki� rozumie� b�dziemy inaczej -jako przyczyny? [...]
losu ju� nie tylko jednostek, lecz - w �lad za klasycznymi �r�d�ami Ale mi�dzy tymi dwoma znaczeniami bardzo cz�sto wyst�puje pewne wzajemne prze-
historycznymi i wzorcowymi narracjami literatury historycznej - tak- nikanie, tym gro�niejsze, �e w og�le trodno wyczuwalne. W s�ownictwie potocznym
�e innych zjawlSk hlStorycznych. wyraz �pocz�tki�� oznacza punkt wyj�cia, wyja�niaj�cy to, co nast�pi�o potem; gorzej
Na metafor� genezy sk�ada si� kilka w�a�ciwo�ci, kt�re naros�y jeszcze - wystarczaj�cy do wyja�nienia. To w�a�nie jest �r�d�em dwuznaczno�ci i w
wok� niej przez wieki. Zale�no�ci genetyczne powoduj� zwi�zanie tym tkwi niebezpiecze�stwo". M. B 1 o c h, Pochwala historii, czyli o zawodzie histo-
ryka. T�um. W. Jedlicka. Wst�p W. K u 1 a. Wyd. 2, Warszawa 1962, s. 55.
�.
1
58
:
Wraz z upowszechnianiem si� w badaniach nad gospodark� idei
genezy w jej kauzalnym odcieniu interpretacyjnym - upowszechnia
si� te� przekonanie, �e w�r�d zjawisk ekonomicznych istniej� takie,
kt�re s� przyczynami, i takie, kt�re s� skutkami. Rzeczywisto�� po-
rz�dkuje si�, w my�leniu interpretator�w, w �a�cuchy przyczynowo-
-skutkowe. St�d ju� tylko krok do wysuni�cia hipotezy, �e je�li przy-
czyny pewnych zjawisk istnia�y, istniej� i b�d� istnia�y, to trwa�
b�d� ich skutki. I tu dostrzegamy jakby naturalne �r�d�o formu�owa-
nia uog�lnie� o trwa�o�ci i zmienno�ci zjawisk ��czonych wi�zi�
kauzaln�. Kolejnym wi�c skutkiem dodania perspektywy historycz-
nej do analizy ekonomicznej jest mo�liwo�� formu�owania nomolo-
gicznych tez b�d�cych efektem poszukiwania trwa�o�ci w �wiecie
zjawisk ekonomicznych.
W przedstawionym ci�gu zale�no�ci -jakkolwiek mo�e on by�
dyskusyjny - zauwa�y� trzeba co najmniej, �e uzupe�nienie analizy
zjawisk o horyzont zjawisk minionych powoduje imputowanie eko-
nomice specyficznej sensowno�ci. I czy b�dzie to sensowno�� ruchu,
rozci�g�o�ci, rozwoju i trwania czy zmierzania do jakiego� stanu -
tak lub inaczej, b�dzie ona sensowno�ci� historyczn�, tj. pochodz�c�
od kategorii, metafor i idei charakterystycznych dla my�lenia histo-
rycznego.
Dodanie historii do ekonomii umo�liwia uj�cie zjawisk eko-
nomicznych ju� nie tylko w statycznym opisie, czyli nie tylko syn-
chronicznie, ale - co sprzyja ukazaniu istoty tego rodzaju zjawisk -
r�wnie� w diachronii, w ich swoistej dynamice. Przemienno�� go-
spodarki, zmienno�� b�d� trwa�o�� jej przejaw�w, jest jedn� z chara-
kterystyk dla niej konstytutywnych. Jest to krok zmierzaj�cy do poj-
mowania zjawisk ekonomicznych nie tylko jako historycznych, ale
tak�e spo�ecznych.
W wyniku procesu uhistoryczniania refleksji nad gospodark�
powsta�a ponadto szansa oparcia si� ekonomii na empirycznym ma-
teriale historycznym. Daje on mo�liwo�� rozwijania r�norodnych
bada� komparatystycznych. Wszystko to upowa�nia do konkluzji:
poprzez dodanie horyzontu przesz�o�ci do ekonomii obraz rzeczywi-
sto�ci ekonomicznej zdominowany zosta� przez bogactwo i p�odno��
metafor historiograficznych.
EKONOMIZOWANIE HISTORII. TW�RCY HISTORII
GOSPODARCZEJ: FRANOIS SIMIAND I ERNEST LABROUSSE
Aby dok�adniej om�wi� inne zjawiska towarzysz�ce zbli�eniu eko-
nomii i historii, zainteresujemy si� tendencjami, kt�re wygodnie jest
okre�li� jako ekonomizowanie historii.
W ko�cu lat dwudziestych i na pocz�tku trzydziestych, po d�u-
gim nawo�ywaniu do integracji i odnowienia nauk o cz�owieku w du-
chu postulat�w science sociale, zainicjowanym w s�ynnym artykule
Franois Simianda z r. 1903, a kontynuowanym m.in. przez Paula
Lacombe'a, Henry Berra, szko�� Emile'a Durkheima, mo�na do-
strzec ju� konkretne efekty bada�. To, co w�wczas zasz�o, okre�lili-
by�my jako przewlek�y romans historii z naukami o cz�owieku, zw�a-
szcza ekonomi� i socjologi�. Konkretne aplikacje ekonomii do
historii (czy odwrotnie) to przede wszystkim zas�uga Franois Si-
mianda i Ernesta Labrousse'a4.
Simiand -jak pisa� Jean Bouvier -
[...] faktycznie pozostawa� zawsze troch� na marginesie, by� nazbyt cz�sto so-
cjologiem dla Historii ekonomiki, nazbyt cz�sto ekonomist� dla socjolog�w i nazbyt
ma�o ekonomist� dla ekonomist�w.
K�opoty Simianda z przynale�no�ci� do dyscypliny s� �wiadec-
twem fermentu, jaki w�wczas panowa�. Simiand w rezultacie zas�u-
�y� si� dla owych trzech dyscyplin5. �wczesne przep�ywy idei mi�-
dzy tymi naukami by�y, jak si� okaza�o p�niej, bardzo wa�ne dla
ich to�samo�ci i rozwoju.
3 F. S i m i a n d, Methode historique et science sociale. Etude critique d'apres
las ouvrages recents de Lacombe et de M. Seignobos, "Revue de synthese historique" 1903.
4 "Dzisiaj ca�a szko�a historyczna jest labrousse'owska" - napisa� Pierre Chaunu.
P. C h a u n u, Conjoucture, structures, systemes de civilisations, [w zbiorze:] Coujonctu-
re economique. Structures sociales. Hommage a Ernest Labrousse, Paris 1974, s. 21.
5 J. B o u v i e r, Feu Franois Simiand, [w zbiorze:] Conjoncture economique, s. 61.
60 61
HISTORIA CEN - SP�R O METAFORY
W historiograficznych analizach dotycz�cych lat dwudziestych cz�-