uczestniczyć co najmniej dwie osoby alborodziny...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
— I co dalej? Co zrobiłeś? — Okazało się, że muszę zapłacić co najmniej paru prawnikom, których mi załatwili...
a żadna ze stron, mimo półminutowej obserwacji, nie wykonała najmniejszego ruchu, choć nie ulegało wątpliwości, że obcy nie żywią przyjaznych zamiarów...
kaporą za twój najmniejszy paznokietek! Wysłuchawszy mnie dziewczyna wybuchnęła śmiechem łotrzycy, zatrzasnęła mi drzwi przed samym nosem,...
�adne z nich nie zwraca�o najmniejszej nawet uwagi ani na ludzi obecnych na mostku, ani na zbli�aj�cych si� na ekranie...
Pawian niespodziewanie szarpnął się gwałtownie na sznurze i rzucił na złodzieja, który ukradł dwie piękne główki sałaty i nikt tego nie zauważył...
945je�eli wykonanie jej uniemo�liwi�oby w ca�o�ci lub w cz�ci zado��uczynienie roszczeniu osoby trzeciej z poprzednio zawartej umowy...
do apteki, wykupuje receptę i postępuje zgodnie z instrukcjami lekarza, na przykład: “zażywać dwie tabletki co cztery godziny"...
Wymogi formalne dotycz�ce kandydowania s� niekiedy zmieniane po to, by umo�liwi� wyb�r konkretnej osoby...
Mahomet nie miał najmniejszego zamiaru stworzyć dzieła literackiego...
- Sprowadziłam z sobą do Fal Dara dwie młode kobiety, Matko - powiedziała Moiraine...

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

Nie istnieje jednak taki zbiór
dwa zespoły, istnieją przecieŜ gry jedno-
cech, który charakteryzowałby wszyst-
osobowe. Cechą taką nie musi być to,
kich równocześnie. Przykład takiej sytu-
Ŝe gra prowadzi do czyjegoś zwycięstwa
acji mamy na rycinie 8.3, przedstawiają-
albo Ŝe dostarcza radości jej uczestnikom
cej twarze braci Smithów (wizerunki ich
(pomyślmy o zawodowych piłkarzach czy
twarzy pochodzą z opakowań kropli na
zawodowych bokserach). Choć nie po-
kaszel).
POJĘ CIA
309
RYCINA 8.3
Twarze braci Smithów przejawiają wyraźne podobieństwo rodzinne. Nie poirafimy jednak wymienić cech wspólnych dla wszystkich braci, które bytyby odpowiedzialne za pojawienie się tego podobieństwa. Jedyne oczywiste cechy wspólne to fakt, Ŝe bracia Smithowie są męŜczyznami, mają zarost oraz wtosy. Oczywiście trudno to uznać za wystarczającą charakterystykę tego podobieństwa.
Bracia są wyraźnie do siebie podobni,
dzinnego podam w dalszej części tego
niektórzy ale nie wszyscy, mają pewne
paragrafu.
cechy wspólne, takie jak na przykład jasne
Trudności w podaniu cech definicyj-
włosy jasne brody czy okulary. Nie da
nych występują w wypadku olbrzymiej
się jednak znaleźć takiej cechy wspólnej,
większości pojęć wykorzystywanych w Ŝy-
która charakteryzowałaby ich wszystkich.
ciu codziennym - spróbujmy na własny
śartobliwie moŜemy powiedzieć, Ŝe łączą
uŜytek zdefiniować pojęcie „stół". Nie
ich dwie cechy wspólne - nazwisko i to,
jesteśmy w stanie podać listy cech, które
Ŝe są męŜczyznami. Przykład ilustrujący
byłyby zarazem wystarczające i konieczne
wyznaczanie wartości podobieństwa ro-
do uznania czegoś za stół, a mimo to nie
310
PSYCHOUJGIA POZNANIA
mamy Ŝadnych wątpliwości, czy coś jest
prawdopodobieństwem. Określenie „po-
stołem, czy teŜ nie. Musimy mieć więc ja-
gląd probabilistyczny" upowszechniło się
kąś reprezentację stołu, choć nie potrafimy
za sprawą pracy Smitha i Medina (1981).
wyrazić jej za pomocą słów. Reprezentacja
W nowszych pracach uŜywa się określenia
ta moŜe mieć charakter obrazowy, albo teŜ
„pogląd oparty na prototypach" (prołołype
moŜe być wyraŜona w języku umysłowym,
view; por. Galotti, 1994). To ostatnie okre-
o którym wspominaliśmy poprzednio, przy
ślenie wskazuje na to, co traktowane jest
omawianiu koncepcji wyobraŜeń (por. par.
jako reprezentacja klasy.
7.3).
Pogląd probabilistyczny przyjmuje dwa
Skoro nie potrafimy zdefiniować istoty
podstawowe załoŜenia. Pierwsze z nich
pojęcia, to granice pojęć muszą być nie-
głosi, Ŝe pojęcie jest sumarycznym opisem
ostre - w pobliŜu tych granic rozciąga
pewnej klasy. Drugie natomiast stwierdza,
się szara strefa, w której obiekty mogą
Ŝe pojęcia nie moŜna sprowadzić do zbioru
być zaliczane do zakresu pojęcia, lub teŜ
cech, które byłyby zarazem konieczne
nie. Rozpatrzmy przykład takiego pojęcia,
i wystarczające (część negatywna); su-
jak „pojazd". To, czy coś uznamy za „po-
maryczną reprezentację pojęcia stanowi
jazd", zaleŜy od kontekstu, w jakim to coś
miara tendencji centralnej poszczególnych
występuje. Większość nas zapewne odpo-
wymiarów egzemplarzy pojęcia, albo teŜ
wie, Ŝe wrotki nie są pojazdem. Zróbmy
układów tych wymiarów (część pozy-
jednak prosty eksperyment, pytając kogoś
tywna). Pierwsze z tych załoŜeń jest
ze znajomych, czy pojazdem są kolejno:
identyczne z załoŜeniem przyjmowanym
samochód, motocykl, motorynka, rower,
przez pogląd klasyczny, drugie natomiast
hulajnoga i na końcu wrotki. Liczba odpo-
wprowadza pewną nowość, a mianowicie
wiedzi twierdzących będzie znacznie więk-
stanowi próbę scharakteryzowania repre-
sza aniŜeli w wypadku, kiedy analogiczną
zentacji przez coś, co wydaje się najbar-
listę pytań zadawalibyśmy w odwrotnej
dziej niewątpliwe.
kolejności.
Taki sposób myślenia o pojęciach zo-
Wypadki nieostre, których nie moŜna
stał wprowadzony do psychologii przez
zaklasyfikować do pewnej kategorii wy-
Eleanor Rosch i jej współpracowników