9

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
koontz dean r-moonlight bay t 2, korzystaj z nocy — Czy to były oświadczyny? — Tak! — odkrzyknąłem...
- Panna Russell?! - zawołałem...
transmitować
modny stał się model karmiącej piersią matki, która poświęca wszystko, by wychować swoje dzieci na jak najlepszych obywateli...
Ze swojej strony wcale nie musiała niczego udawać...
Wstała, strząsnęła okruchy z kolan i szybkim krokiem opuściła FitzJames Gardens, kierując się na Gower Street...
Sto procent wirtualnej rzeczywistościOksymoron czy pleonazmMichael Hammer (nie detektyw, ale wielki lekarz korporacji alÂbo inaczej specjalista od tzw...
skrzyżowaniu ponurych permabetonowych korytarzy o ścianach wyłożonych plastalo- - Nastawiony na nadawanie komunikator jest? - zapytał...
You can create delegates for each operation and add them to an ordered collection, such as an array, in the order you'd like them to execute...
Przesuwając się z kamienia na kamień, miała nieodparte wrażenie, że podąża po śladach Ilfaylena...

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

Cz�owiek ponosi odpowiedzialno�� nie tylko za akty zamierzone i spe�nione dora�nie, ale r�wnie� za z�e akty przysz�e, nawet niedobrowolne, i ich skutki, o ile te akty przysz�e s� uwarunkowane przyczynowo przez akty dora�ne i o ile zdawa� sobie z tego spraw� w odpowiednim momencie (np. w aktach na�ogu �wiadomie zaci�ganego). Jest to zrozumia�e z uwagi na to, �e brak przeciwdzia�ania w stosunku do z�a przewidywanego uto�samia si� z jego utajonym zamierzeniem, co stwarza wystarczaj�cy tytu�, aby sta� si� za to z�o odpowiedzialnym. Usprawiedliwi� skutki przysz�e mo�e tylko moralne dobro dzia�ania aktualnego. Ponadto jest cz�owiek odpowiedzialny za z�o po�rednio dopuszczone przez �wiadome zaniedbanie dzia�a� mog�cych temu z�u zapobiec, np. zgorszenie dane z�ym przyk�adem.
ZAGADNIENIE ZASADY PODW�JNEGO SKUTKU
Przedstawione przed chwil� rozwi�zanie zagadnienia odpowiedzialno�ci cz�owieka (jak to ju� w trakcie naszych rozwa�a� by�o wspomniane) odbiega w niekt�rych punktach od rozwi�za� przyj�tych powszechnie przez autor�w tomistycznych. Dotyczy to szczeg�lnie t�umaczenia wyj�tkowej dopuszczalno�ci bezpo�redniego zamierzenia aktu resri"ktywne-go, o kt�rym m�wi zasada czwarta, oraz poj�cia akt�w po�red-i' v,- Morzonych Wszystkie te przypadki sprowadzaj� tomi�cido jednej tylko zasady zwanej przez nich zasad� podw�jnego skutku (principium de duplici effectu). Nale�y wyja�ni�, na czym ta zasada polega i dlaczego trudno w niej samej tylko widzie� wystarczaj�ce rozwi�zanie wspomnianych problem�w.
Zasada podw�jnego skutku brzmi nast�puj�co: wolno spe�ni� czynno��, z kt�rej wynika podw�jny skutek: dobry i z�y, o ile spe�niaj� si� nast�puj�ce warunki:
a) sama czynno�� jest dobra lub oboj�tna, a przynajmniej zakazana w tym celu, aby przeszkodzi� spe�nieniu z�ego skutku,
b) skutek dobry nie wynika za po�rednictwem skutku z�ego, ale r�wnocze�nie z nim lub wcze�niej od niego,
c) skutek z�y, cho� przewidywany, nie jest jednak przez sprawc� zamierzony, ale tylko tolerowany, dopuszczony,
li
Poj�cie odpowiedzialno�ci moralnej i zasady...
433
d) zachodzi przyczyna odpowiednio wa�na, czyli proporcjonalnie wielka w por�wnaniu ze skutkiem z�ym.
Zasada ta w swym og�lnym sformu�owaniu nasuwa jednak szereg w�tpliwo�ci. Z przytoczonych uprzednio przyk�ad�w (por. s. 425-426), wynika, �e zasad� t� stosuje si� do sytuacji o zbyt zr�nicowanej obiektywnej strukturze, a�eby we wszystkich tych przypadkach mo�na by�o m�wi� w sensie jednoznacznym o zachodzeniu podw�jnego skutku. Dzieje si� tak szczeg�lnie w wypadkach, kiedy chodzi w gruncie rzeczy o dzia�anie r�wnoczesne lub nast�pcze innej przyczyny, jak o tym by�a ju� mowa.
Ponadto nawet w przypadkach, w kt�rych rzeczywi�cie zachodzi podw�jny skutek sprawiony przez tego samego sprawc� w tym samym przedmiocie jego dzia�ania (por. przyk�ady z grup 4 i 5 na s. 430), podstaw� braku odpowiedzialno�ci za sprawione z�o nie jest r�wnoczesno�� skutku z�ego ze skutkiem dobrym (w tym bowiem za�o�eniu by�by cz�owiek r�wnocze�nie odpowiedzialny za sprawione dobro i z�o). Istotn� rol� odgrywa tu fakt, �e tylko skutek dobry jest naturalnym i w�a�ciwym celem danej czynno�ci, natomiast skutek z�y wynik� tylko z zewn�trznego uwarunkowania spowodowanego dzia�aniem czynnika zewn�trznego. Tylko na gruncie takiego stanu rzeczy mo�liwa jest postawa woli, kt�ra tego skutku z�ego nie zamierza bezpo�rednio, ale go tylko dopuszcza i toleruje dla odpowiednio wa�nych racji.