158dorowicza

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

Doskonale pami�tam, �e ju� wtedy pomy�la�em o tym, czego teraz jestem zupe�nie pewny i co, nawiasem m�wi�c, ksi�� sam mi wyzna�.
Gania wypowiedzia� to wszystko bardzo powa�nie, bez najmniejszej �artobliwo�ci, nawet ponuro, co wyda�o si� troch� dziwne.
- Nie czyni�em wobec pana �adnych wyzna� - odpar� ksi��, nagle zaczerwieniony - odpowiedzia�em tylko na pa�skie pytanie.
- Brawo, brawo! - zawo�a� Ferdyszczenko. - Przynajmniej szczerze; i sprytnie, i szczerze! Wszyscy g�o�no si� roze�mieli.
- Niech pan tak nie krzyczy, panie Ferdyszczenko - powiedzia� po cichu Pticyn, krzywi�c si� z niesmakiem.
- Takich prues�w* po ksi�ciu si� nie spodziewa�em - odezwa� si� Iwan Fiodorowicz - czy wie pan, komu to b�dzie na r�k�? A ja pana uwa�a�em za filozofa! Cicha woda - mo�na powiedzie�.
- A s�dz�c z tego, �e ksi�� czerwieni si� przy byle �arciku jak niewinna dziewica, wnioskuj�, �e jako szlachetny m�odzian �ywi w swoim sercu na j chwalebnie j sze zamiary - raptem i najzupe�niej nieoczekiwanie powiedzia�, a raczej wysepleni� bezz�bny, ca�y czas dot�d milcz�cy siedemdziesi�cioletni staruszek nauczyciel, po kt�rym nikt si� nie m�g� spodziewa�, �e tego wieczora wym�wi chocia� jedno s�owo. Wszyscy jeszcze g�o�niej si� roze�mieli. Staruszek, przypuszczaj�c widocznie, �e �miej� si� z jego dowcipu, popatrzy� na wszystkich i r�wnie� wybuchn�� miechem, przy czym okropnie si� rozkaszla�, a� Nastasja Filipowna, kt�ra nie wiedzie� dlaczego nadzwyczaj lubi�a wszystkich podobnych staruszk�w orygina��w, stare babcie i nawet "g�upc�w bo�ych", natychmiast si� nim zaopiekowa�a, wyca�owa�a go i kaza�a mu poda� jeszcze herbaty. S�u��cej, kt�ra wesz�a, kaza�a przynie�� mantyl�, otuli�a si� t� mantyl� i poleci�a do�o�y� drew do kominka. Na pytanie, kt�ra godzina, s�u��ca odpowiedzia�a, �e ju� wp� do jedenastej.
- Czy pa�stwo nie napiliby si� szampana? - zaproponowa�a nagle Nastasja Filipowna. - Jest przygotowany. Mo�e si� pa�stwo rozwesel�. Bardzo prosz� bez ceremonii.
- prouesses - czyn�w bohaterskich
159
Propozycja wypicia, zw�aszcza w tak prymitywnej formie, wyda�a si� bardzo dziwna w ustach Nastasji Filipowny. Wszyscy znali jej nienagann� etykietalno�� z poprzednich przyj��. W og�le wiecz�r stawa� si� coraz weselszy, ale inaczej ni� zwykle. Od wina jednak�e go�cie si� nie wym�wili; pierwszy wyrazi� swoj� aprobat� sam genera�, nast�pnie wypowiedzia�a si� za tym energiczna dama, potem staruszek, wreszcie Ferdyszczen-ko, a za nimi reszta towarzystwa. Tocki r�wnie� wzi�� sw�j kieliszek w nadziei, �e uda mu si� tchn�� harmoni� w ten nowo wytworzony ton, nadaj�c mu w miar� mo�no�ci charakter mi�ego �artu. Tylko Gania nic nie pil. Trudno by�o co�kolwiek zrozumie� z dziwnych, niekiedy bardzo ostrych i raptownych wyskok�w Nastasji Filipowny, kt�ra te� wzi�a wino i o�wiadczy�a, �e dzi� wieczorem wypije trzy kieliszki, z jej histerycznego i nieuzasadnionego �miechu, przeplataj�cego si� ni st�d, ni zow�d z g��bokim i ponurym zamy�leniem. Niekt�rzy podejrzewali, �e ma gor�czk�; a wszyscy zacz�li w ko�cu dostrzega�, �e i ona sama jakby czego� si� spodziewa�a, cz�sto spogl�da na zegarek, staje si� niecierpliwa, roztargniona.
- Pani ma chyba troch� gor�czki - powiedzia�a enegiczna dama.
- Mam nawet wysok� gor�czk�, dlatego otuli�am si� mantyl� - odrzek�a Nastasja Filipowna, kt�ra rzeczywi�cie zblad�a i chwilami iakby powstrzymywa�a silne dreszcze.
Wszyscy zaniepokoili si� i poruszyli.
- Mo�e by�my poszli i pozwolili gospodyni wypocz��? - zaproponowa� Tocki spogl�daj�c na Iwana Fiodorowicza.
- Ale� bynajmniej, prosz� pan�w! Bardzo prosz�, �eby panowie zostali. Obecno�� pan�w, zw�aszcza dzisiaj, jest dla mnie nieodzowna - o�wiadczy�a nagle z naciskiem i znacz�co Nastasja Filipowna. A poniewa� wszyscy go�cie ju� wiedzieli, �e tego wieczora mia�a by� og�oszona wa�na decyzja, wi�c s�owa te nabra�y w ich mniemaniu szczeg�lnej wagi. Genera� i Tocki jeszcze raz spojrzeli po sobie. Gania poruszy� si� niespokojnie.
- Dobrze by by�o urz�dzi� jakie� petitsjewc* - powiedzia�a energiczna dama.
- Znam przewspania�e i ca�kiem nowe petits jeux - pod-
gry towarzyskie
160
chwyci� Ferdyszczenko - przynajmniej takie, kt�re raz tylko odby�y si� na �wiecie, i to w�a�ciwie si� nie uda�y.
- C� to takiego ? - spyta�a energiczna dama.
- Zebrali�my si� pewnego razu w do�� licznym gronie przy kieliszku i popili�my sobie, to prawda; nagle kto� wyst�pi� z wnioskiem, aby ka�dy z nas, nie wstaj�c od sto�u, g�o�no co� opowiedzia� o sobie, ale co� takiego, co sam w swoim sumieniu uwa�a za najpodlejszy ze swoich pod�ych post�pk�w w ci�gu ca�ego swojego �ycia; oczywi�cie pod warunkiem, aby m�wi� szczerze, ca�kiem szczerze, nie k�ami�c ani na jot�!
- Osobliwy pomys� - rzek� genera�.
- Im osobliwszy pomys�, wasza ekscelencjo, tym lepszy.
- Pomys� �mieszny - powiedzia� Tocki - zreszt� dosy� zrozumia�y: pewnego rodzaju samochwalstwo.
- Mo�e to w�a�nie by�o potrzebne, prosz� �askawego pana.
- Przy takiej zabawie �atwiej si� rozp�aka� ni� po�mia� - zauwa�y�a energiczna dama.
- Uwa�am to za zupe�nie niemo�liwe i niedorzeczne - odezwa� si� Pticyn.
- A czy si� uda�o? - zapyta�a Nastasja Filipowna.
- Ot� to w�a�nie, �e si� nie uda�o; wysz�o paskudnie; ka�dy rzeczywi�cie co� powiedzia�, wielu m�wi�o prawd�, i prosz� sobie wyobrazi�, niekt�rzy nawet opowiadali z przyjemno�ci�, a potem ka�dy si� wstydzi�, nie wytrzymali! W og�le by�o nadzwyczaj weso�o; ma si� rozumie�, weso�o w swoim rodzaju.
- Doprawdy to by by�o dobre! - zauwa�y�a Nastasja Filipowna, bardzo si� nagle o�ywiaj�c. - Mo�e by�my prosz� pa�stwa, spr�bowali! Bo istotnie zapanowa� jaki� nieweso�y nastr�j. Gdyby ka�dy z nas si� zgodzi� opowiedzie� co�... w tym gu�cie... naturalnie z w�asnej ch�ci, z w�asnej woli, co? Mo�e nam si� uda? Przynajmniej by�oby to strasznie oryginalne.