nizujących poglądach na temat oczyszczenia i poznania prawdy? Istotnie, kiedy czytamy o tym, co według Pseudo- Dionizego znaczy oczyszczenie napotykamy w...
Serwis znalezionych hasełOdnośniki
- Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
- – Kiedy tylko dotrzemy tam, gdzie mają w miarę rozwinięty przemysł – dodał po chwili – będziemy musieli sprawić sobie trochę odtylcowych...
- Kiedy robisz to…82… IDE robi to83Skąd się biorą programy84IDE pomaga Ci kodować86Kiedy zmieniasz coś w IDE, zmieniasz...
- Szli w zupełnej ciszy, w milczeniu pokonywali zalaną martwym światłem drogę, a kiedy po forsownym marszu doszli do Hali Pisanej, zatrzymali się bez...
- Kiedy Canan przejął zarządzanie codziennymi operacjami magazynu, Lovejoy jeszcze bardziej skupił swą uwagą na rekrutacji, sprowadzając ostatecznie jeszcze...
- Ed siedział właśnie przy biurku w rogu swojego salonu sprzedaży żując pierwsze tego dnia cygaro, kiedy zobaczył dwóch mężczyzn w roboczych koszulach i...
- «Dlaczego więc ośmiela się podejść do kapłana za pierwszym razem, kiedy jest całkiem nieczysty, a za drugim razem – zbliżyć się nawet do...
- Skacz, dziecko, skacz! Od kiedy moja córka Zara umiała już bez pomocy stanąć na stole, na którym zmieniano jej pieluszki, bawię się z nią w...
- Nie masz te,nie masz adnego w tym cudu,Kiedy raz na dno,pod oboki drugiLatajc,musi nadweredzi fugi;Wpadszy w najgbsze na ostatek...
- Dokładnie w tym samym momencie pociąg silnie zarzucił i Harry rozpaczliwie jął wymachiwać rękoma, kiedy potworna ziejąca w dole czerń ruszyła mu na spotkanie...
- — Chce pan powiedzieć, że rurę założono, kiedy nie było jeszcze krateru ani tego wąwozu? — spytałem...
Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
Świat Pseudo-Dionizego jest światem hierarchicznym, a więc cała rzeczywistość jest
uporządkowana w kolejne stopnie bytów róŜniących się od siebie doskonałością. Hierar-
chia jest jednak nie jakimś stałym porządkiem, ale porządkiem, w który jest właśnie taki,
dlatego, Ŝe wszystko, co się na nią składa, w jej ramach dąŜy do Boga.18 Pisząc o hierar-
chiach niebiańskiej i kościelnej, podkreśla, Ŝe wszystkie stopnie hierarchii są uporządko-
wane w triadach. NajniŜszy w kaŜdej triadzie zawsze jest stopień oczyszczenia, kolejne to
oświecenie i zjednoczenie. Tu właśnie pojawia się problem jak mogą oczyszczać się anio-
łowie, którzy wchodzą w skład hierarchii niebiańskiej. Nie mogą przecieŜ oglądać Boga,
choćby w najmniejszym stopniu jeŜeli jest w nich jakiś grzech. Wiemy poza tym, Ŝe anio-
ły grzeszne, nazywane są w Piśmie Świętym nieczystymi (Mk 1, 23; Łk 9, 42) i nie mają
oni Ŝadnego przystępu do Boga, ani udziału w Jego darach, gdyŜ sami się ich wyrzekli.
Jak więc jednocześnie mogą być bez grzechu i potrzebować oczyszczenia. Z pomocą
przychodzi tu Pseudo- Dionizemu właśnie Platon ze swoją koncepcją oczyszczenia. Pseu-
do Dionizy napisze, Ŝe aniołowie najniŜszych stopni muszą oczyszczać się z niewiedzy.19
MoŜna by więc sądzić, Ŝe autor chrześcijański idzie tu zupełnie za grecką tradycją,
oczyszczenie to nie oczyszczenie z grzechu, lecz z niewiedzy. Jednak jest tak tylko kiedy
mówi o bytach duchowych, które nie posiadają ciała. W traktacie Hierarchia koś cielna,
gdzie pisze on o sakramentach jako znakach prowadzących do Boga, zauwaŜamy juŜ
całkowicie chrześcijański akcent „dowartościowania” świata zmysłowego, a w nim takŜe
ludzkiej cielesności. Choć w wielu fragmentach widzimy podkreślenie wagi oderwania się
od tego, co cielesne, aby móc oglądać prawdziwą rzeczywistość, to jednak obrzędy sa-
kramentalne, wyraŜające się w cielesnych znakach właśnie dlatego są święte poniewaŜ
prowadzą nas do rzeczywistości ducha.20 Mówiąc o Sakramencie Chrztu, jako o tym,
który wprowadza nas na drogę do Boga i oczyszcza z niewiedzy Pseudo- Dionizy pisze,
Ŝe: „...nie niesie ze sobą ten sakrament niczego nieodpowiedniego pod względem religij-
nym, poniewaŜ ofiarowuje nam wiedzę o nienagannym Ŝyciu, a poprzez fizyczne oczysz-
czenie całego ciała przez wodę wyraŜa, na sposób symboliczny, pełne odrzucenie dawne-
go wypełnionego złymi czynami Ŝycia.”21 Widzimy więc, Ŝe wiedza, którą otrzymujemy
poprzez materialny znak, nie jest juŜ wiedzą na temat tego jak unikać tego, co cielesne, ale
wiedzą dotyczącą unikania zła i złych czynów. Dla Pseudo- Dionizego nie ma więc juŜ
podziału na rzeczy cielesne jako złe i duchowe jako jedynie dobre, ale takŜe są rzeczy
cielesne dobre i święte w swej istocie. Najlepiej, jak się wydaje moŜemy to zobaczyć,
kiedy autor przedstawia nam ostatni ze świętych rytów- ceremonię pogrzebu. Nazywa on
tu profanami tych, którzy twierdzą, Ŝe po śmierci nie moŜe trwać dalej jakikolwiek zwią-
zek ciała z duszą, „poniewaŜ jak twierdzą, ta więź nie moŜe trwać dalej w warunkach
17 Por. E. GILSON, Tomizm, tł. J. Rybałt, Warszawa 1960, 199.
18 Por. PSEUDO DIONIZY AREOPAGITA, Pisma teologiczne II, Kraków 1999, wstęp, s. 20.
19 Hierarchia koś cielna VI, 3, 6. Dzieła Corpus Dionysiacum cytuję za: PSEUDO-DIONIZY AREOPAGI-
TA, Pisma teologiczne, Kraków 1997; Pisma teologiczne II, Kraków 1999.
20 Por. PSEUDO DIONIZY AREOPAGITA, Pisma teologiczne II, Kraków 1999, wstęp, s. 26.
21 Hierarchia koś cielna II, 3, 1.
128
KS. TOMASZ STĘPIEŃ
boskiego Ŝycia i w stanie boskiej szczęśliwości.”22 Dalej Pseudo-Dionizy wyraźnie prze-
ciwstawia się przekonaniu jakoby dusze mogły po śmierci reinkarnować, twierdząc, Ŝe
ciało takŜe jest godne niebieskich nagród, poniewaŜ towarzyszyło duszy w ziemskich
zmaganiach. Ostatecznie twierdząc, Ŝe to Chrystus sam zostawił nam przykład boskiego
Ŝycia, poprzez swoje zmartwychwstanie, Pseudo-Dionizy głosi poglądy, których nigdy nie
wygłosiłby Ŝaden grecki filozof z nurtu platońskiego.