musimy podkreślić, Ŝe olbrzymią zasługąodtworzenia jakiegoś wydarzenia, nie od-Tulvinga było zwrócenie uwagi na jednost-noszą się...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
Już samo podanie w polskiej telewizji publicznej informacji o wyrażeniu przez kogoś krytycznej opinii o wspomnianym festiwalu (firmowanym wszak przez TVP) było...
Przez chwilę wahała się - to, co chciała zrobić, nie było zakazane przez zwyczaj, ale mógł dokonać tego tylko ktoś bardzo poruszony, w sytuacji, która go...
punktach było ono skodyfikowaniem stosowanej ju uprzednio praktyki, jednak praktyce tej dopiero teraz nadało charakter w pełni instytucjonalny...
““Zabij go, Tanneguy!”“ A teraz - de Giac roześmiał się konwulsyjnie - teraz ten człowiek, pod którego władzą było tyle prowincji, że można by nimi...
Niemniej obawiałem się wyjść z lasu — choć skądinąd było oczywiste, że prędzej albo później wyjść muszę...
— Chce pan powiedzieć, że rurę założono, kiedy nie było jeszcze krateru ani tego wąwozu? — spytałem...
I po cóż to wszystko, po cóż te wyrzeczenia dla sprawy tak od początku przegranej? Jakby z odkrytej karty czytać było można...
Wyjaśniła Ellie, jak to było z białą, weselną suknią, że rodzina tak tego chciała, i ile radości sprawiają jej te metry jedwabnych koronek i długi, lśniący...
ciekawe i co mnie osobiście bardzo zaskoczyło — zdałem sobie spra- wę, że czasami pracując mniej i krócej, można było zrobić więcej, niż...
Pod ziemią mieliśmy nawet drogowskazy, dzięki czemu obcy wiedzieli gdzie się znajdują, chociaż zapewnianie przybyszom [kadrze i partyzantom] przewodnika było...

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

tobiograficzne. Psychologowie prowadzący
Sędziego słuchającego zeznań świadków
badania laboratoryjne nad pamięcią pomi-
mniej interesuje to, co świadkowie „wie-
jali fakt, Ŝe jest ona procesem znajdują-
dzą" na temat uczestników pewnego zda-
cym się pod kontrolą jednostki i Ŝe to,
rzenia - dąŜy on raczej do odtworzenia
co rzeczywiście jest rejestrowane przez
tego, co ci uczestnicy rzeczywiście robili.
człowieka, to jego indywidualne doświad-
Natomiast wtedy, kiedy ktoś przed sądem
czenia Ŝyciowe, a nie listy bezsensownych
występuje jako biegły, wykorzystywana
zgłosek. Ponadto wprowadzenie tej kon-
jest jego pamięć semantyczna.
cepcji pozwala podjąć analizę nowych form
Koncepcja TuMnga zelektryzowała śro-
uczenia się: tradycyjnie uczenie się ogra-
dowisko psychologów i stała się przed-
niczano do przyswajania sobie informacji
miotem wielu dyskusji. Niektóre tezy Tu-
w trakcie nauki szkolnej. Współcześnie co-
lvinga ostro krytykowano, na przykład to, raz większą rolę odgrywa uczenie się przez
Ŝe pamięć semantyczna jest wcześniej-
doświadczanie, odbywające się w trak-
sza, a epizodyczna pojawia się później; cie róŜnego typu treningów, na przykład
kwestionowano takŜe to, Ŝe te dwa ro-
treningu wraŜliwości czy treningu umie-
dzaje pamięci są odmienne jakościowo, jętności interpersonalnych. Tam właśnie
twierdząc, Ŝe pamięć epizodyczna i se-
człowiek przyswaja sobie informacje, które
mantyczna to dwa krańce kontinuum, na zapisuje w pamięci epizodycznej, a moŜe
którym moŜna znaleźć wiele wypadków takŜe w innych rodzajach pamięci.
pośrednich, wykazujących właściwości obu
Tulving nie poprzestał na przedstawio-
analizowanych rodzajów pamięci, zmie-
nym uprzednio rozróŜnieniu, ale w pracy
szane w róŜnych proporcjach. Warto tu
z 1985 roku dołączył do pamięci se-
przytoczyć uwagę Baddeleya, który nie-
mantycznej i epizodycznej pamięć pro-
zwykle celnie określa ten dylemat, pisząc,
ceduralną. Wprawdzie koncepcja pamięci
Ŝe z okna samolotu „...las pod nami wy-
proceduralnej pojawiła się wcześniej, ale
gląda jak szarozielony dywan. Ten widok
Tulving sądzi, Ŝe te trzy rodzaje pamięci
róŜni się od wyglądu lasu dostępnego
tworzą jednolity system, uporządkowany
nam, kiedy w nim stoimy. Z łatwością
hierarchicznie (Pettifor, 2000). Analizę tej
mogę podać długą listę właściwości per-
części poglądów Tulvinga rozpoczniemy od
cepcyjnych dotyczących wyglądu, słysza-
krótkiego wprowadzenia teoretycznego,
nych dźwięków, a nawet odczuwanych
dotyczącego ewolucji pamięci w ogóle.
zapachów róŜniących las widziany z okna
Pamięć powstała w wyniku procesu
samolotu i oglądany od środka. Czy to ewolucyjnego, w trakcie którego następo-
usprawiedliwia mój wniosek, Ŝe są to wały gwałtowne skoki, zwroty czy zmiany.
dwa całkiem oddzielne lasy? Z pewnością Nie było więc gładkiego przechodzenia od
nie. Przez analogię moŜemy stwierdzić, Ŝe jednej formy pamięci do innej. Wiadomo
pamięć semantyczna i epizodyczna akcen-
takŜe, Ŝe u podstaw róŜnych funkcji psy-
PAMIĘĆ
157
chicznych mogą leŜeć róŜne mechanizmy
(Tulving, 1985, s. 386). Procesy w obrębie
nerwowe. Jako przykład Tulving cytuje
jednego systemu są silniej powiązane z in-
badania Weiskrantza nad zjawiskiem blind-
nymi procesami z tego samego systemu
sight (widzenie bez udziału wzroku). W ba-
niŜ z procesami spoza systemu. Poszcze-
daniach tych stwierdzono, Ŝe ludzie, u któ-
gólne systemy pamięciowe pojawiły się
rych występował ubytek pola widzenia,
w kolejnych fazach rozwoju osobniczego
potrafili wskazywać na pewne właściwości
i gatunkowego.
przedmiotów, a takŜe róŜnicować je wtedy,
Porządkowanie tych systemów pamię-
kiedy znajdowały się one w nieczynnej ciowych jako wyŜszych lub niŜszych nie