STOSUNKI GOSPODARCZE, SPO�ECZNE I USTROJOWEWobec braku �r�de� pisanych niewiele wiemy na ten temat...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
Czynniki rozwoju spo�ecznego"Rozw�j nadorganiczny" przejawia si� ju� zacz�tkowo w �wiecie owad�w,w�r�d mr�wek, pszcz� i in...
5) przestrzega� tajemnicy okre�lonej w odr�bnych przepisach,6) przestrzega� w zak�adzie pracy zasad wsp�ycia spo�ecznego...
- Jakie będzie zatem twoje następne posunięcie?- Myślę, że w celu uzyskania pozostałych informacji posłużę się numerami ubezpieczeń społecznych -...
czyni z jednoznacznie instytucję społeczną, która ma dbać o to, by uczniowie wynieśli z niej tęniezbędną wiedzę i zachowali ją na życie...
sztywnego schematu struktury organizacyjnej, �agodzenie wypacze� struktury organizacyjnej,umo�liwianie ujawniania stosunk�w osobistych...
aparaty cyfrowe Rodzaj pamięci to informacja na temat tego na jakich kartach pamięci aparat zapisuje zdjęcia...
społeczeństwa; słowem, takiej warstwy, która stanowiąc c a ł k o w i t ez a p r z e p a s z c z e n i e c z ł o w i e k a , może odzyskać samą siebie tylkoprzez c a ł k o w i t e o d...
Człowiek mądry daje upust swoim uczuciom społecznym zabiegając o to, by jego grupa miała powodzenie...
społecznej, pozwalając odnajdywać element izolacji świadomościowej równie dobrze w kulturze średniowiecznego chłopa inkaskiego, co w naszych...
tajna wladza swiata Agresywna infekcja streptokokowa…daje o sobie znać we wszyskich zainfekowanych częściach społeczeństwa...

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

Najwi�cej wiadomo�ci posiadamy z obszaru serbskiej Dalmacji, w kt�rej przetrwa� cz�ciowo �wiat antyczny w miastach bizanty�skich nie podbitych przez S�owian. Stosunek ich do zaplecza s�owia�skiego by� analogiczny do sytuacji panuj�cej w p�nocnej Dalmacji Dolnej. Stare, rzymskie niegdy� miasta, po�o�one w nadmorskiej cz�ci Zety: Skadar nad Jeziorem Skadarskim, Ulcinj, Budva i Kotor (dawne Acruvium), posiada�y szerok� autonomi�. Zamieszkiwa�a je ludno�� roma�ska, stopniowo ulegaj�ca procesowi slawizacji. W�adza nale�a�a do potomk�w dawnej, jeszcze p�norzymskiej arystokracji municypalnej i mo�nych S�owian, kt�rzy do�� licznie osiedlali si� w miastach.
Stosunki spo�eczne i organizacj� pierwszego pa�stwa serbskiego
70
przedstawi� jedynie Konstantym Porfirogeneta w dziele o sztuce zarz�dzania, cesarstwem (De administrando imperio), zawieraj�cym opis lud�w s�siaduj�cych z Bizancjum. Dzi�ki dwunastowiecznemu Latopisowi Popa Duklanina znacznie lepiej znamy stosunki panuj�ce w s�siedniej Zecie w XI i XII w.
Na czele spo�ecze�stwa i pa�stwa serbskiego sta� ksi�� i otaczaj�cy go mo�ni: �upani, p�niej tak�e bojarzy (boljari) i vlasteli. Posiadali oni w�asne dwory skupiaj�ce czelad� niewoln� � otrok�w, g��wnym jednak ich �r�d�em dochod�w by�y daniny i powinno�ci wolnej ludno�ci wiejskiej, kt�rymi dysponowa� ksi��, dziel�c si� nimi ze swymi banami, �upanami i setnikami. Grupa otrok�w ros�a liczebnie w XI i XII w., powi�kszali j� bowiem zubo�ali wie�niacy, oddaj�cy si� w niewol� mo�nych lub Ko�cio�a w charakterze ich �serw�w".
W Zecie poza tymi przedstawicielami w�adzy wyst�powa� czynnie og� wojownik�w, kt�rych Pop Duklanin nazywa �ludem" (�ac. populus). Mo�ni i wojownicy gromadzili si� na og�lnych zebraniach ludno�ci wolnej, do kt�rych nale�a�o formalnie nawet w XII w. prawo wyboru nowego w�adcy spo�r�d cz�onk�w dynastii panuj�cej i decyzje w sprawach wojny i pokoju. Cz�ciej ni� te og�lne zgromadzenia zbiera� si� sabor z�o�ony z urz�dnik�w i wy�szego duchowie�stwa Zety.
Ksi�stwo, a od 1077 r. Kr�lestwo Zety dzieli�o si� na cztery prowincje, zarz�dzane przez ban�w, i po�o�one wewn�trz kraju liczne �upanie (�upa�stwa), zarz�dzane przez �upan�w i ich pomocnik�w oraz zast�pc�w setnik�w. �upanie nazywano: strana, oblast, predeo, a nawet r�ka. Dzieli�y si� nie tylko na setki, lecz tak�e na �upy lub mniejsze od nich sela tworz�ce wsp�lnoty miejskie. Mniejsze �upanie, nie przekraczaj�ce rozmiarami jednej �upy, obejmowa�y zazwyczaj jedn� dolin� rzeczn� tworz�c� wsp�lnot� terytorialn�. Wsp�lnoty te na ziemiach serbskich nazywano sporadycznie �opolami", podobnie jak w Polsce p�nocnej. Banowie stoj�cy na czele prowincji mieli po siedmiu podleg�ych im setnik�w, kt�rzy odprawowali w ich imieniu s�dy i pobierali daniny. Banowie i ich setnicy zatrzymywali sobie po�ow� dochod�w, a reszt� przekazywali kr�lowi, natomiast �upani zatrzymywali jedynie 1/3 cz�� pobieranych dochod�w. Cz�� przekazywana w�adcy sz�a na zaspokojenie potrzeb dworu oraz utrzymanie jego urz�dnik�w dworskich i przybocznej dru�yny. Dysponowa� r�wnie� w�adca ca�� ziemi� i osiedlan� na niej ludno�ci�, kt�r� przekazywa� poprzez nadania Ko�cio�owi lub mo�nym. Powstawa�a t� drog� obok niewolnych otrok�w i serw�w tak�e warstwa ludno�ci ch�opskiej przywi�zanej do ziemi i jej nowych dysponent�w zwana meropsami lub pod wp�ywem terminologii bizanty�skiej parikami. Biskupstwo w Rasie posiada�o w 1020 r. pi�tnastu parik�w.
KULTURA SERBSKA OD VIII DO PO�OWY XII WIEKU
Ziemie serbskie dzieli�y si� od zarania swych dziej�w na dwie wielkie strefy kulturowe � Primorje (Dalmacja G�rna), na kt�rym powsta�o w XI w. Kr�lestwo Zety zorientowane ku �aci�skiej cz�ci �wiata
71
�r�dziemnomorskiego, oraz Zagorje, p�niejsza Raszka i Bo�nia, w kt�rych r�wnowa�y�y si� w dobie wcze�niejszej w IX-XII w. wp�ywy kultury i sztuki kraj�w �aci�skich z pr�dami, coraz silniejszymi w Kaszce, id�cymi z Bizancjum i s�siedniej Bu�garii.
Pod wp�ywem tradycji miejscowych i wp�yw�w zewn�trznych Serbowie do�� szybko zarzucili rodzime, staros�owia�skie budownictwo drewniane na rzecz kamiennego i ceglanego. Na Primorju ju� w VIII�IX w. wznosili cz�ciowo w miastach roma�skich, w kt�rych osiedlali si�, najcz�ciej jednonawowe �wi�tynie zachowane lub odkryte przez archeolog�w w Barze, Ulcinju, Bogorodzicy Rtackiej pod Barem i w Stonie, g��wnym mie�cie Zahumlan. Nie zachowa�a si� najstarsza katedra kotorska �w. Trifuna, wzniesiona w tym okresie na planie rotundy. �wi�tynie podobne zdobiono reliefowanymi preroma�skimi p�ytkami. Architektura Primorja w tym okresie zbli�ona jest uderzaj�co do starochorwackiego budownictwa dalmaty�skiego. Tak jak na nie r�wnie� na architektur� Dalmacji G�rnej oddzia�a�y wp�ywy orientalizuj�cej architektury p�noantycznej.
Z ostatnich lat �wietno�ci Zety, obejmuj�cych okres, kiedy sta�a si� kr�lestwem, z budownictwa �wieckiego zachowa�y si� jedynie ruiny twierdzy wraz z bram� w Starym Barze oraz szcz�tki za�o�enia pa�acowego w Krainie przy ko�ciele �w. Bogurodzicy na po�udnie od Jeziora Skadarskiego. Architektur� ko�cieln� tego okresu reprezentuj� tr�jnawowe bazyliki z XI w.: �w. Piotra de Campo pod Trebinjem i �w. Archanio�a na Prevlace oraz o�mioboczny ko�ci�ek w O�lju pod Stonem. Rozwini�t� ju� w�wczas architektur� roma�sk� tego okresu najpe�niej przedstawia tr�jnawowa, bazylikowa katedra �w. Trifuna w Kotorze,
72
wzniesiona w 1166 r. Nadal jednak przewa�a�y jednonawowe ko�ci�ki z p�okr�g�� apsyd�.
Architektura preroma�ska i nast�pnie roma�ska, rozwijaj�ca si� w nadmorskiej Boce Kotorskiej i w pobliskim Dubrowniku, oddzia�ywa�a silnie na architektur� powstaj�c� wewn�trz Zety, a coraz wyra�niej w XII w. na bizantynizuj�c� architektur� Raszki.
Do najstarszych zabytk�w Raszki nale�y do�� dobrze zachowana katedralna cerkiew �w. Piotra pod Rasem, wzniesiona w pierwszej po�owie X w. jako budowla o za�o�eniu centralnym w kszta�cie czterokonchu z dostawion� dwupoziomow� naw�. � tego samego czasu pochodz� zapewne resztki tr�jkonchowej cerkwi z Zatonu nad Limem. Z dw�ch nast�pnych wiek�w nie zachowa�y si� w Raszce w�a�ciwie �adne zabytki architektury kamiennej, gdy� rozk�ad pa�stwowo�ci serbskiej po �mierci ksi�cia Czas�awa nie sprzyja� podejmowaniu prac budowlanych. W nowy okres bujnego rozwoju architektury wkroczy�a Raszka dopiero w po�owie XII w. dzi�ki utworzeniu pot�nego pa�stwa przez Stefana Nemani�.
Malarstwo serbskiego Primorja reprezentuj� freski z XI w. zachowane w ko�ciele �w. Micha�a w Stonie, przedstawiaj�ce fundatora jako roma�skiego w�adc� w �aci�skiej koronie. W XI i XII w. serbskie malarstwo �cienne, podobnie jak i architektura, pozostawa�o pod wp�ywami malarstwa w�oskiego i cz�ciowo francuskiego, kt�rego nosicielami
73