W 1992 r...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

kraje członkowskie przyjęły kolejne propozycje reformy WPR, przedstawione przez komisarza do spraw rolnictwa Ray'a McSharry'ego. Plan McSharry'ego zakładał zmianę form i instrumentów wspierania rolnictwa w celu zrównoważenia podaży produktów rolnych z istniejącym popytem, zmniejszenia kosztów finansowania zapasów oraz obniżenia cen i poprawy konkurencyjności rolnictwa Wspólnoty na rynkach światowych. Na pierwszym planie znalazły się, obok funkcji produkcyjnych, również ogólnospołeczne funkcje rolnictwa. Wprowadzane zmiany miały prowadzić do utworzenia modelu wydajnego, konkurencyjnego rolnictwa, opartego o gospodarstwa rodzinne, które będą zajmowały się nie tylko produkcją, lecz także ochroną środowiska oraz zachowaniem dziedzictwa kulturowego wsi. Wdrażanie pierwszego etapu reform rozłożono do 1996 r. Na koniec tego okresu zaplanowano podsumowanie efektów oraz podjecie decyzji dotyczących kolejnego etapu.
W ramach reformy zastosowano następujące rozwiązania dotyczące wspólnej organizacji niektórych rynków branżowych:
obniżono ceny regulowane podstawowych produktów rolnych w ciągu trzech lat o 15 % - 30 % (zboża rośliny oleiste, strączkowe, bydło rzeźne), wyeliminowano wsparcie cenowe dla nasion oleistych i wysokobiałkowych, wprowadzono subwencje bezpośrednie, które miały zrekompensować rolnikom spadek dochodów, powstały w wyniku obniżki cen, uzależniono możliwość uzyskania subwencji kompensacyjnych od zmniejszenia powierzchni upraw lub obniżenia intensywności produkcji zwierzęcej, wprowadzono system przymusowego wyłączenia z uprawy 15 % ziemi w zamian za opłaty kompensacyjne (dotyczy rolników produkujących ponad 92 to zbóż rocznie), zmniejszono kwoty mleczne (prawo do produkowania) każdorazowo o 1 % przez 2 lata, obniżono ceny gwarantowane na masło o 5 % w latach 1993 - 1995, wprowadzono zachęty finansowe dla rolników ograniczających chów krów mlecznych3 . Zaostrzono przy tym warunki uzyskiwania pomocy przez gospodarstwa, które są w stanie samodzielnie sprostać konkurencji. Pomoc w większym stopniu skierowano do słabych, najbardziej potrzebujących gospodarstw.
Opracowano program poprawy struktury rolnictwa. Wprowadzono instrumenty wspierające rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich z uwzględnieniem ochrony środowiska naturalnego. Promowano ekstensyfikację stosowanych technik produkcji, produkcję surowców, które będą przetwarzane na produkty nieżywnościowe oraz tworzenie pozarolniczych miejsc pracy w gospodarstwach i w ich otoczeniu np. rozwój gospodarstw agroturystycznych. Przewidziano wsparcie finansowe dla rolników, którzy wprowadzają w swoich gospodarstwach zmiany w celu ochrony środowiska lub przeznaczają posiadane grunty na cele leśne. Stworzono system wcześniejszych emerytur dla rolników, którzy ukończyli 55 lat i zdecydowali się przekazać ziemię w użytkowanie innym rolnikom, co umożliwiło młodym rolnikom powiększanie gospodarstw.
Okres wdrażania Planu McSharry`ego zakończył się w 1996 r. Rezultaty reformy zostały pozytywnie ocenione przez Komisję Europejską, co sprawiło, że była ona kontynuowana także w latach 1997 - 1999. W wyniku wprowadzanych zmian rosły dochody i poziom życia rolników. Poziom produkcji rolnej obniżył się, a jednocześnie wzrosło zużycie zbóż na cele paszowe. Korzystnym zjawiskiem było zwiększenie obszaru gruntów wyłączonych z użytkowania. Udało się także znacznie zredukować zapasy. Politykę ochrony środowiska zaczęto traktować jako część polityki rolnej. Działania takie jak ekstensyfikacja produkcji, spadek zużycia nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, odłogowanie i zalesianie gruntów korzystnie wpłynęły na stan środowiska naturalnego. Pomimo wielu pozytywnych zmian nie udało się jednak doprowadzić do znacznej obniżki cen produktów rolnych i wzrostu ich konkurencyjności. Problem poprawy konkurencyjności rolnictwa europejskiego na rynkach światowych nadal pozostawał nierozwiązany.
Jednocześnie zgodnie z postanowieniami porozumienia końcowego Rundy Urugwajskiej Układu Ogólnego w sprawie Ceł i Handlu (GATT) z 1993 r. Wspólnota przyjęła na siebie szereg zobowiązań dotyczących liberalizacji handlu artykułami rolno-spożywczymi. Do najważniejszych należały: obniżenie stawek celnych, zastąpienie wszystkich środków ochrony zewnętrznej cłami (np. opłat wyrównawczych, zakazów importu), niepodnoszenie ceł powyżej istniejącego poziomu, zmniejszenie nakładów na subsydiowanie eksportu, zmniejszenie ogólnej kwoty wewnętrznej pomocy rynkowej dla rolnictwa (nie dotyczy to ustanowionych w ramach reformy WPR rekompensat), redukcja bezpośredniego wsparcia wewnętrznego (dopłat do cen, do środków produkcji).
Przypisy:
3 Unia Europejska. Informator dla rolników, Centrum Informacji Europejskiej, wydanie II, Warszawa, 1998 r.

4. Agenda 2000 - Reforma Wspólnej Polityki Rolnej