Wskazane analizatory i o�rodki m�zgowe umo�liwiaj� rozpoznanie, wyb�r i r�nicowanie po�ywienia, kt�re mo�e spe�ni� genetyczne zapotrzebowanie �ywieniowe i...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
resów, na które na le ¿y prze kie ro waæ wia do moœæ, plik fil tru mo¿e za wie raæ te sty za - war to œci przy chodz¹cej wia do mo œci, tak by na przyk³ad wia do...
W jakiej więc mierze obiektywny jest uzyskany przez nas opis świata, w szczególności - opis świata atomów? Fizyka klasyczna opierała się na przekonaniu (może...
By� mo�e, i� tu w�a�nie odkryjemy jeszcze dziedzin� naszego wynalazku, dziedzin�, w kt�rej zdoby� si� mo�emy jeszcze na oryginalno��, naprzyk�ad [!] jako parody�ci...
Statyczne pole magnetyczne może być wytwarzane przez sztabkowe magnesy trwale i przez elektromagnesy: Nie istnieją pojedyncze bieguny magnetyczne -...
przekazywaniu właściwym adresatom we właściwym czasie informacji, które zostaną zrozumiane zgodnie z intencją nadawcy;zdolności do właściwego odbioru...
304 Roz dzia³ 17: Pocz ta elek tro nicz na Cc:Jest to li sta ad resów e-ma il, na które zo sta nie wys³ana ko pia „do wia do mo œci”...
08 Przyno�cie wi�c owoc godny nawr�cenia,09 a nie wmawiajcie sobie: Abrahama mamy za ojca, bo powiadam wam: Z tych kamieni B�g mo�e wywie�� syn�w Abrahamowi...
— Prośba o pomoc, która czekała tysiąc lat, może poczekać jeszcze kilka godzin — albo dni — prychnęła Jonja...
Od strony ulicy prawie wszystkie bary oraz mniejsze sklepy zamiast ścian miały różnego rodzaju żaluzje, które usuwano całkowicie lub rolowano na czas otwarcia...
- Boże, za jakąś chyba dopłatą, no nie wiem, ale to jest chyba świr trochę, co? A może wszyscy tak mają na starość? Kurcze, wiesz co? Musisz sama sobie kupić ten...

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

9� 131
8.1.3. Doznania pokarmowe
Pokarmowe doznania g�odu, pragnienia, apetytu i syto�ci s� og�lnym wyrazem zapotrzebowania i zaspokajania �ywieniowego regulowanych i kontrolowanych przez system o�rodk�w wewn�trzustrojowych. Wyra�aj� og�lne, bezwarunkowe i warunkowe potrzeby wyboru, selekcji i akceptacji spo�ywanego po�ywienia, m.in. w zale�no�ci od dobowych i sezonowych rytm�w biologicznych przemiany materii i energii organizmu cz�owieka.
G��d. Uczucie g�odu na og� l�czy si� z czasowym brakiem po�ywienia i ch�ci� natychmiastowego bezwarunkowego wype�nienia pokarmem �o��dka i jelit, kt�re mo�na okre�li� "po��daniem zjedzenia czegokolwiek obfitego". G��d jest nie poznanym, z�o�onym i kompleksowym �a�cuchem reakcji psychicznych, metabolicznych i somatycznych. Jest on wywo�any wewn�trzustrojowym niedoborem energii, wymuszaj�cym spo�ycie pokarmu w celu zaspokojenia ilo�ciowego zapotrzebowania energetycznego, pojawiaj�cego si� w dobowym rytmie przemiany materii. Po�ywienie spo�yte w procesie trawienia, wch�aniania i przemian uwalnia substraty energetyczne i wzbudza �a�cuch reakcji i informacji nerwowo-humoralnych, kt�re umo�liwiaj� o�rodkom m�zgowym podj�cie decyzji psychicznych i somatycznych co do wygaszenia i zniesienia dozna� g�odu.
Pragnienie. Uczucie pragnienia wody i �aknienia sodu pojawia si� wtedy, gdy osmoreceptory oraz baroreceptory neuron�w m�zgowych i kom�rek w�troby oraz nab�onka naczy� kr��enia wrotnego rejestruj� odst�pstwa od fizjologicznego wahania st�enia sodu i przemieszczenia obj�to�ci p�ynu zewn�trzkom�rkowego i krwi.
Zmiany bilansu wodnego maj� zwi�zek z utrzymywaniem sta�ej masy cia�a w ci�gu doby. Wahania dobowe masy z dnia na dzie� zale�� od zmian og�lnej obj�to�ci wody, kt�ra waha si� od +3 do -4 kg na osob� na dob�. Utrzymanie homeostazy jest uwarunkowane og�ln� obj�to�ci� wody oraz determinowane sta�� zawarto�ci� takich elektrolit�w, jak chlorek sodu i potasu i wt�rnie zwi�zane z nimi ci�nienie osmotyczne p�yn�w ustrojowych.
�aknienie soli kuchennej wyra�a zdolno�ci smakowe cz�owieka do rozpoznania sodu. Nie stwierdzono dot�d podobnego �aknienia w stosunku do innych niezb�dnych mikroelement�w. Pobieranie soli kuchennej wynika z potrzeby zachowania bilansu sodowego i ci�nienia osmotycznego oraz wt�rnie - z obj�to�ci p�ynu zewn�trzkom�rkowego i krwi. Natomiast zachowanie ci�nienia osmotycznego i obj�to�ci p�ynu wewn�trzkom�rkowego zale�y od st�enia w nich potasu, kt�rego cz�owiek nie potrafi rozpozna� zmys�ami.
Apetyt. Uczucie apetytu (�aknienia) jest z�o�onym i kompleksowym ci�giem dozna�, kt�re wyra�aj� zar�wno bezwarunkowe zapotrzebowanie energetyczne, jak i nabyte (warunkowe) potrzeby i zachowania pokarmowe na r�nego rodzaju produkty spo�ywcze i sk�adniki od�ywcze. Uczucie apetytu wyra�a si� wi�c "ch�ci� spo�ycia czego� konkretnego i przyjemnego". Apetyt, podobnie jak g��d - wyra�a ch�� pozyskania odpowiedniej ilo�ci energii, ale jego zaspakajanie odbywa si� za po�rednictwem wyboru i selekcji produkt�w o r�nej
132
zawarto�ci, m.in. bia�ka, t�uszcz�w i w�glowodan�w. Ilo�� ta koreluje z wielko�ciami energii niezb�dnej do utrzymania sta�ej masy i sk�adu chemicznego cia�a w d�u�szym okresie ni� w ci�gu doby.
Szczeg�lnie skomplikowany jest mechanizm wzbudzania i wygaszania apetytu ze wzgl�du na jego pod�o�e bezwarunkowe i rozbudowane warunkowe potrzeby i zachowania pokarmowe. Podczas rozpatrywania z�o�ono�ci uczucia apetytu nale�y uwzgl�dni� zsynchronizowany �a�cuch �aknienia, g�odu i pragnienia, kt�re s� wymuszane g��wnie bezwarunkowym zapotrzebowaniem.
Cz�owiek kieruj�c si� apetytem nie jest w stanie rozpozna� poszczeg�lnych niezb�dnych sk�adnik�w od�ywczych, z wyj�tkiem wybi�rczego poznania smakiem sodu (s�ony) oraz w�glowodan�w (s�odkie). S�odki smak w�glowodan�w kszta�towa� si� zgodnie z ewolucj� m�zgowia i obwodowego uk�adu nerwowego, dla kt�rych glukoza jest g��wnym sk�adnikiem energetycznym. Innych podobnych analizator�w dla wybi�rczego i selektywnego rozpoznania pozosta�ych sk�adnik�w od�ywczych dot�d nie wykryto. Mo�na przyj��, �e zapotrzebowanie na t�uszcze jest sprz�one z ewolucj� uk�adu mi�niowego i kostno-stawowego. Uczucie smaku kwa�nego i gorzkiego wytworzy�o si� w procesie selekcji �ywno�ci i obrony przed czynnikami szkodliwymi i truj�cymi. Jeden i drugi smak jest z�o�onym doznaniem bezwarunkowym, kt�re og�lnie ostrzega przed spo�yciem potencjalnie szkodliwych produkt�w ro�linnych i zwierz�cych.
Rozpoznanie i wykrywanie niezb�dnych sk�adnik�w od�ywczych, takich jak aminokwasy, kwasy t�uszczowe, witaminy i mikroelementy musi si� opiera� na ocenie stanu od�ywienia. Chocia� niedob�r niekt�rych mikroelement�w i witamin wzmaga g��d pokarmowy, kt�ry charakteryzuje si� m.in. po��daniem, tj. preferencyjnym spo�yciem okre�lonego po�ywienia, nie wyra�a ono jednak zdolno�ci selektywnego wyboru konkretnego niedoborowego sk�adnika od�ywczego. Mo�na tak�e m�wi� o og�lnych preferencjach spo�ycia, wynikaj�cych z potrzeby zbilansowania zapotrzebowania energetycznego. Jedni spo�ywaj� ch�tniej cukier lub inne w�glowodany, drudzy natomiast preferuj� po�ywienie z przewag� t�uszcz�w b�d� bia�ek. Preferencje te rozmijaj� si� cz�sto z faktycznym zbilansowaniem zapotrzebowania fizjologicznego, ale mieszcz� si� w obr�bie subiektywnych potrzeb i zachowa� pokarmowych.
Syto��. Uczucie syto�ci kojarzy si� z pokryciem ilo�ciowego zapotrzebowania energetycznego, kt�re jednocze�nie przyczyni�o si� do wygaszenia �aknienia i g�odu. Na ich miejsce pojawia si� nowe uczucie - przyjemno�� i zadowolenie ze spo�ytego posi�ku. W zale�no�ci od obfito�ci i sk�adu posi�k�w powstaj� trzy daj�ce si� odr�ni� doznania. Jedno nazwane jest nasycaniem, a drugie syto�ci�, kt�re pojawi� si� wtedy, gdy nast�pi zako�czenie spo�ywania posi�ku i przerwa na jego trawienie. Trzecie doznanie okre�lono przesyceniem. Powstaje ono jako stan przekarmienia i prze�adowania nadmiernym obj�to�ciowo posi�kiem, powoduj�cym wype�nienie �o��dka ponad stan pojemno�ci pokarmowej. Jedno, drugie i trzecie uczucie jest powi�zane z r�n� d�ugo�ci� przerw, zdeterminowanych obfito�ci� i sk�adem po�ywienia oraz innym dobowym trybem roz�o�enia liczby i cz�sto�ci posi�k�w.
Uczucie syto'sci, a zw�aszcza przesycenia, pojawia si� m.in. dlatego, �e organizm nie ma skutecznych mechanizm�w psychicznych i somatycznych przeciwdzia�aj�cych przekarmieniu. Uczucia te mo�na wi�c uzna� na mierniki
133