mamy do czynienia z określonym następstwem poszczególnych stadiów, z których jedneprzychodzą po drugich, ale z procesem, w którym wszelkie elementy są ze...

Odnośniki

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.
Przykładowo, poniższe wyrażenie:Dim targetNumber As Integer = CType("12", Integer)jest odpowiednikiem następującego wyrażenia:Dim...
Programy s¹ przypisane do kategorii, dla których tworzone s¹ zasady zapory ogniowej: n Jeœli zapora ogniowa wyœledzi, ¿e program próbuje otworzyæ...
object mcal_fetch_current_stream_event ( int stream) Zwraca bieżącą strukturę zdarzenia ze strumienia w postaci obiektu zawierający następujące...
Zdarzy�o si� wi�c, i� jednego razu zaszed� do �wi�tyni gagatek z tych rodu, dzi�ki kt�rym rzecz posz�a w mowie, �e warszawiak w pracy, a wilk u p�uga, to jednaka przys�uga...
Z drugiej strony ciekawym przyk�adem r�norodno�ci motywacji, kt�rymi kierowa�y si� �stare" i �nowe" si�y polityczne w ustalaniu ordynacji mo�e by� ordynacja...
W tym momencie rozległo się pukanie do drzwi; do tych prastarych drzwi z nabijanego ćwiekami dębu za którymi rozciągała się jedynie otchłań białych chmur...
odpowiednich warunk�w do zapewnienia "wolnej gospodarki", poza tym pa�stwo nie powinno ingerowa� w spo�eczno-ekonomiczneprocesy, kt�rymi sterowa� powinny si�y...
Skacz, dziecko, skacz! Od kiedy moja córka Zara umiała już bez pomocy stanąć na stole, na którym zmieniano jej pieluszki, bawię się z nią w...
Alezji podobna jest nieco do góry Gergowii z tego, że się kończy obszernym płaskowzgórzemszczytowym, na którym wznosi się oppidum; jest jednak od Gergowii...
jako zakładnik, wszedł do miasta i postanowił go wykraść i zbiec do Judei; następnie korzystając z tego, że Kasjusz musiał spiesznie podążać przeciwko...

Smutek to uczucie, jak gdyby się tonęło, jak gdyby grzebano cię w ziemi.

M.: Jak minął rok. „Odrodzenie" 1988 nr 2, s. 3.
Polski kryzys...
211
w interakcji przez cały czas, nawzajem się stymulując i wzmacniając, a wszystkie razem
wzięte podtrzymują ruch systemu kumulacyjnego błędnego koła.
Połowiczne reformy
i/lub przerwane reformy.
Nieefektywny, przestarzały
system gospodarczy
Brak wiary w siebie
Pogorszenie się sytuacji
reformatorskiej frakcji
ekonomicznej (kumulatywny
w elicie władzy
mechanizm w gospodarce)
Bojkot biurokracji.
Mentalność kryzysowa.
Doktrynalne ograniczenia.
Równowaga na poziomie nędzy
Kryzys zaufania,
Obawa przed obniżeniem
utrata legitymacji
standardu życia
Pogorszenie się sytuacji
Brak wiary w siebie
ekonomicznej (kumulatywny
reformatorskiej frakcji
mechanizm w gospodarce)
w elicie władzy
Połowiczne reformy
i/lub przerwane reformy.
Nieefektywny, przestarzały
system gospodarczy
Kumulatywne błędne koło
Ale nawet taki powierzchowny i niepełny obraz mechanizmu okrężnej kumulatywnej
przyczynowości dostatecznie ujawnia powagę sytuacji. Każda reformatorska próba musi
brać pod uwagę samowzmacniającą się i samonapędzającą naturę tego procesu, który
pcha kraj po spirali w dół. Wydaje się, że logika tego procesu nie jest w pełni
uświadamiana przez autorów różnych projektów reform, czego skutkiem jest przyjmowanie ostrożnych i cząstkowych rozwiązań jako lekarstwa na kryzys. Jest to w sposób oczywisty strategia samobójcza, która może tylko wzmacniać ruch błędnego koła. To,
z czym mamy do czynienia, nie jest zwykłym kryzysem, ale pogłębiającym się stanem
wielowymiarowego zacofania. Uznanie tego faktu musi stać się punktem wyjs'cia
wszelkich projektów reform, jeśli mają mieć one choćby minimalną szansę sukcesu.
212 Jacek Tarkowski
Powstaje tu pytanie, jak zatrzymać ruch kumulatywnego, samowzmacniającego się łojewska 22a eldo
procesu skierowanego w stronę zacofania i niedorozwoju, a potem zamienić kierunek
jego obrotu na przeciwny. Można tu przypomnieć mechanizm opisany przez Rostowa
w jego słynnej książce o stadiach wzrostu gospodarczego . Przełamanie błędnego koła
zacofania i niedorozwoju można osiągnąć tylko przez zdecydowaną, skoncentrowaną
i śmiałą akcję, która we względnie krótkim czasie wyciągnie kraj z zacofania i zainicjuje
ruch w kierunku rozwoju. Ten impuls musi być wystarczająco silny, aby mógł zapoczątkować długi i trwały łańcuch zmian i spowodować start do innego kumulatywnego i samonapędzającego się procesu, ale już w kierunku przeciwnym — w stronę rozwoju.
Nie mam możliwości przedstawienia jakichkolwiek praktycznych propozycji, jak to
„odbicie od dna" przeprowadzić i kto mógłby dokonać tego decydującego pchnięcia.
Zamierzałem tu jedynie pokazać, jak poważna jest sytuacja, i wykazać, że konieczne są
dalekosiężne, śmiałe i wytrwałe działania reformatorskie.
Pod koniec 1987 r. rząd polski zaprezentował pakiet propozycji „drugiego etapu"
reformy. Zauważmy na marginesie, że nie zaoferowano społeczeństwu jakichś nowych
idei i rozwiązań. Tak zwany „ drugi etap" był w istocie powrotem do idei i projektów,
które wysunięto w latach 1980 — 1982. Można je potraktować jako próbę nadrobienia
czasu straconego w latach 1982 — 1987, kiedy to w rzeczywistości reformę zarzucono.
Wydaje się, że frakcja reformatorska w establishmencie politycznym pokazuje dziś
więcej stanowczości i zdecydowania w dążeniu do reform. Jest szansa, że może ta
nowa polityka zdoła wyzwolić wystarczającą energię społeczną, aby nadać reformie
początkowy rozpęd i stworzyć warunki do dalszego rozwoju. Ale droga do sukcesu jest
długa i ciężka. Wynik nie może być z góry przesądzony. Przeciwnie, na etapie wdrażania reform ujawni się z całą pełnią siła mechanizmu kumulatywnej, okrężnej przyczynowości. Wówczas różne grupy biurokracji będą próbowały opóźnić i zatrzymać
proces reform. Rodzi się też pytanie, czy gospodarka posiada jeszcze rezerwy, które
mogłyby zostać na tyle szybko uruchomione, aby móc stworzyć przyczółek dla
reformy, z którego można by rozpocząć dalszy marsz na drodze postępu. Równie
ważna i równie trudna będzie mobilizacja energii społecznej. Psychologiczne i polityczne zahamowania pokażą swoją siłę już na samym początku i nie będą mogły zostać przezwyciężone ani łatwo, ani szybko.
Innym krytycznym momentem będzie nadejście pierwszych symptomów poprawy.